tag:blogger.com,1999:blog-38400969642825355632024-02-20T05:17:21.790+03:00ALTERNATİF İLETİŞİM Bu blog başta sağlık iletişimi, stratejik iletişim, halkla ilişkiler, kriz ve risk iletişimi yönetimi, propaganda konularında "gerçek", "yarı-gerçek" ve "üretilmiş gerçekler" ile ilgilenmektedir. Blog yazarı, enformasyon denizinde manipülasyon rüzgarıyla savrulanlara bir pusula sunmayı amaçlamaktadır.PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.comBlogger30125tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-79091821338004655222017-01-18T17:59:00.000+03:002017-01-18T18:05:11.897+03:00‘STRATEJİK' SAĞLIK İLETİŞİMİNİN SAĞLIĞIN TIBBİLEŞTİRİLMESİNDEKİ ROLÜ <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<strong>Gazi Üniversitesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisinin Güz 2016 sayısında yayınlanan makaleme aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz. İyi okumalar...</strong><br />
<br />
<br />
<a href="http://www.iletisimdergisi.gazi.edu.tr/busayi/11.pdf">http://www.iletisimdergisi.gazi.edu.tr/busayi/11.pdf</a> <br />
<br /></div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-47177531389116462352016-06-05T14:40:00.002+03:002016-06-05T14:41:27.099+03:00KRİZ İLETİŞİMİ KİTABI<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<br /></div>
<div style="border-image: none;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj43UCPL4N0tWJMbBl_ztU1klV09MwFbXqHB-zcVNx1BV9f94nYXWb0qK8v4L99p8VWyuwatUuYnuzR5Vr2PeDf__5ILq1obAxNtmd6xfqZP0FRILA2AsLRJzzcbv98aqnVXgbRpiKOQwg/s1600/kapak.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj43UCPL4N0tWJMbBl_ztU1klV09MwFbXqHB-zcVNx1BV9f94nYXWb0qK8v4L99p8VWyuwatUuYnuzR5Vr2PeDf__5ILq1obAxNtmd6xfqZP0FRILA2AsLRJzzcbv98aqnVXgbRpiKOQwg/s320/kapak.jpg" width="215" /></a><span style="font-family: "georgia" , "serif";">‘Örnek Vaka Analizleri ile Kriz
İletişimi’ başlıklı kitabım Beta Yayıncılık tarafından basılarak Mayıs 2016’da
piyasaya çıktı. Türkiye’de kriz iletişimi yönetimi alanında ilk akla gelen isim
olan Bersay İletişim Grubu Onursal Başkanı Sayın Ali Saydam’ın Sunuş yazısının da
yer aldığı kitap, gerek Kriz Yönetimi ve Kriz İletişimi alanlarında çalışan
akademisyenlere, alan ile ilgili lisans ve yüksek lisans düzeyinde ders alanlara,
gerekse de bu konuda hizmet veren halkla ilişkiler/iletişim ajanslarına ve kuruluşların
halkla ilişkiler ya da kurumsal iletişim departmanı sorumlularına yönelik
olarak hazırlanmıştır. Üç bölümden oluşan kitabın birinci bölümünde kriz
kavramı ve krizlerin yönetilmesi ele alınmaktadır. Bu bölümde kriz yönetim
modelleri, kriz iletişimi kuramları, kriz planı ve kriz ekibinin oluşturulması,
kriz yönetiminin değerlendirilmesi ve sosyal medyada kriz yönetimi konularına
yer verilmektedir. Proaktif kriz yönetiminin ele alındığı ikinci bölümde ise
sorun ve risklerin yönetilmesi, risk iletişimi kuramları ve riskin algılanması
alt-başlıkları yer almaktadır. Üçüncü ve son bölümde ise yakın dönemde dünyada
ve Türkiye’de yaşanan kurumsal krizler, vaka analizi olarak
değerlendirilmektedir. Soma maden faciası, at eti krizi, kaybolan Malezya Havayolları
MH370 uçağı ve Costa Concordia kruvaziyer kazasının kriz iletişimi kuramları
temel alınarak analiz edildiği bu bölüm, yaşadıkları krizleri başarı ile
yönetmek isteyen kurumlara bir rehber sunmaktadır. </span></div>
<div style="clear: both; text-align: left;">
</div>
<br /></div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-78641086030636853922015-03-01T17:17:00.002+02:002017-01-18T17:44:56.149+03:00STRATEJİK İLETİŞİM YÖNETİMİ BAĞLAMINDA PAYDAŞ KURAMININ ELEŞTİREL BİR DEĞERLENDİRMESİ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<div style="text-align: left;">
<strong>Aşağıda linki yer alan makalem
2014 yılında İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi hakemli dergisinde
yayınlanmıştır. İyi okumalar... <br />
<br />
</strong><a href="http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuifd/article/viewFile/5000082862/5000077002"><strong>http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuifd/article/viewFile/5000082862/5000077002</strong></a><strong>
</strong><br />
<br />
<br />
<br /></div>
</div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-2044720833676209542014-09-13T10:37:00.000+03:002017-01-18T17:33:41.518+03:00KÜRESELLEŞME, EBOLA ve RİSK İLETİŞİMİ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div abp="661">
<span style="font-size: large;">Aşağıdaki linkte verilen yazım 13 Eylül 2014 tarihinde BİAMAG'de yayınlanmıştır, iyi okumalar...</span></div>
<div abp="661">
<br /></div>
<div abp="661">
<br />
<br />
<span style="color: #92d050;"><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi"><span style="color: black;"></span></a><span style="color: black;"><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi">h</a></span><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi"><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi"><a href="https://www.blogger.com/null"></a><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi"><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi"><a href="https://www.blogger.com/null"></a></a></a></a></a></span><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi"><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi"><a href="https://www.blogger.com/null"></a><span style="color: #92d050;"><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi"><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi"><a href="https://www.blogger.com/null"></a><span style="color: black;"><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi"><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi"></a><a href="https://www.blogger.com/null"><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi"></a><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi"><a href="http://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi">ttp://www.bianet.org/biamag/saglik/158439-kuresellesme-ebola-ve-risk-iletisimi</a> </a></a></a></span></a></a></span></a></a><br />
<br />
<br />
<br /></div>
</div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-62107097897614992014-07-24T11:15:00.005+03:002017-01-30T15:49:56.388+03:00BİR KRİZ İLETİŞİMİ YÖNETİMİ VAKA ANALİZİ: KAYBOLAN MALEZYA HAVAYOLLARI MH370 SEFER SAYILI UÇAĞI<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div abp="167">
<h2 abp="662" style="text-align: left;">
<strike>
</strike></h2>
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"></span><br /></div>
<h2 abp="662" style="text-align: left;">
<strike>
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;">
</span></strike></h2>
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><strike><strong>
<span abp="663"></span></strong></strike></span></div>
<h2 abp="662" style="text-align: left;">
<strike>
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663">
</span></span></strike></h2>
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><strike><strong>
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"></span></strong></strike></span></span></div>
<h2 abp="662" style="text-align: left;">
<strike>
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;">
</span></span></span></strike></h2>
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><strike><strong>
<span abp="664"></span></strong></strike></span></span></span></div>
<h2 abp="662" style="text-align: left;">
<strike>
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664">
<span style="color: black; font-family: "times new roman"; font-size: small;">
</span></span></span></span></span></strike></h2>
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><strike><strong>
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: large;"></span></span></strong></strike></span></span></span></span></div>
<div abp="662" style="margin: 0.83em 0cm; text-align: left;">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: large;"><strike><strong>
</strong></strike><span style="font-size: large;"><strong>Aşağıda Gazi Üniversitesi İletişim Kuram ve Araştırma Dergisinde yayınlanan makalemin linki yer almaktadır. İyi okumalar...</strong></span></span></span></span></span></span></span></div>
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: large;"><strong>
</strong></span></span></span></span></span></span></div>
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: large;"><strong></strong></span></span></span></span></span></span><br /></div>
<div abp="662" style="margin: 0.83em 0cm; text-align: left;">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: large;"><strong>
</strong><span style="font-family: "times new roman"; font-size: small;"><strong>
</strong><a href="http://www.iletisimdergisi.gazi.edu.tr/arsiv/38.pdf"><strong>http://www.iletisimdergisi.gazi.edu.tr/arsiv/38.pdf</strong></a> </span></span></span></span></span></span></span></div>
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: large;"><strong>
</strong></span></span></span></span></span></span><br />
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: large;"><strong>
</strong></span></span></span></span></span></span></div>
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: large;"><strong>
</strong></span></span></span></span></span></span></div>
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: large;"></span></span></span></span></span></span><br />
<h2 abp="662" style="margin: 0.83em 0cm;">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: large;">
<span style="font-size: small;">
</span></span></span></span></span></span></span></h2>
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: large;"><strong>
</strong></span></span></span></span></span></span><br />
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: large;"><strong>
</strong></span></span></span></span></span></span></div>
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><strong>
</strong></span></span></span></span></span><br />
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><span style="color: black; font-size: large;"><strong>
</strong></span></span></span></span></span></span></div>
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><strong>
</strong></span></span></span></span></span><br />
<div abp="662">
</div>
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><strong>
</strong></span></span></span></span></span><h2 abp="662" style="margin: 0.83em 0cm;">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;">
</span></span></span></span></span></h2>
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><span abp="663"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><span abp="664"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><strong>
</strong></span><div abp="662">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><strong>
</strong></span></div>
<strong>
</strong><div abp="662">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-weight: normal;"><strong>
</strong></span></div>
<strong>
</strong><div abp="662">
</div>
<strong>
</strong><h2 abp="662" style="margin: 0.83em 0cm;">
</h2>
<strong>
</strong><div abp="662">
</div>
<strong>
</strong><div abp="662">
<strong>
</strong></div>
<strong>
</strong><div abp="662">
</div>
<strong>
</strong><h2 abp="662" style="text-align: left;">
<span style="color: black; font-family: "times new roman"; font-size: small;">
</span></h2>
<strong>
</strong></span><div abp="662">
<span abp="664"><strong>
</strong></span></div>
<strong>
</strong><div abp="662">
<span abp="664"><strong>
</strong></span></div>
<strong>
</strong><div abp="662">
</div>
<strong>
</strong><h2 abp="662" style="text-align: left;">
</h2>
<strong>
</strong></span><div abp="662">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><strong>
</strong></span></div>
<strong>
</strong><div abp="662">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: x-large;"><strong>
</strong></span></div>
<strong>
</strong><div abp="662">
</div>
<strong>
</strong><h2 abp="662" style="text-align: left;">
</h2>
<strong>
</strong></span><div abp="662">
<span abp="663"><strong>
</strong></span></div>
<strong>
</strong><div abp="662">
<span abp="663"><strong>
</strong></span></div>
<strong>
</strong><div abp="662">
</div>
<strong>
</strong><h2 abp="662" style="text-align: left;">
</h2>
<strong>
</strong></span><br />
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><strong>
</strong></span></div>
<div abp="662">
<br /></div>
<div abp="662">
<span style="color: #f9cb9c; font-weight: normal;"><strong>
</strong></span></div>
<div abp="662">
<br /></div>
<h2 abp="662" style="text-align: left;">
</h2>
<h2 abp="662" style="text-align: left;">
</h2>
</div>
</div>
<div abp="674">
<span abp="675" style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: large;"></span><br /></div>
<div abp="676">
<span abp="677" style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: large;"></span><br /></div>
<div abp="678">
<span abp="679" style="font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: large;"></span><br /></div>
<div abp="680">
<br /></div>
<div abp="681">
<br /></div>
<div abp="173">
<div abp="683">
<br /></div>
</div>
</div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-77210892277349170252014-03-14T18:19:00.001+02:002017-01-18T15:51:56.070+03:00KAYIP MALEZYA HAVAYOLLARI MH370 UÇAĞI KRİZ YÖNETİMİ: OLGULARA ULAŞILAMADI, SPEKÜLASYONLAR ARTIYOR...<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: large;"></span></span></span></span><br /></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-size: large;"></span><br /></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: large;">
</span></span></span></span></div>
<div abp="665" class="separator" style="clear: both; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<a href="https://www.blogger.com/" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-size: large;"></span></a><br /></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "times new roman"; font-size: x-small;"></span></span></span></span></span></span><div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "times new roman"; font-size: x-small;"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">8 Mart 2014 Cumartesi günü 227 yolcusu ve 12 mürettebatı ile
radardan kaybolan uçak ile ilgili herhangi bir somut gelişme henüz
sağlanamadı. Arama çalışmalarının yedinci gününe girilirken uçaktakilerin
aileleri ve yakınları bu belirsizlik ortamında umutsuzluğun yanı sıra gittikçe
artan bir kızgınlık da yaşamaya başladılar. Malezya Sepang'da Malezya
otoritelerinin (Malezya Ulaştırma Bakanı ve Sivil Havacılık Dairesi Başkanı
başta olmak üzere) düzenledikleri basın toplantısı sırasında "Bize
doğruyu söyleyin!" diye bağıran bir kişi konuşma yapanlara doğru elindeki
pet su şişesini fırlattı, Pekin'deki Malezya Büyükelçiliği'nin önünde de
protestolar yapıldı ve gerçekte ne olduğunun bulunması için bir dilekçe imzaya
açıldı.<br />
12 ülkeden 43 gemi ve 40 uçağın katıldığı arama-kurtarma faaliyetleri devam
ederken, bu çalışmalara katılan ABD'nin 7.Filo'sunun komutanı aranan bölge
için "satranç tahtasından futbol sahasına yöneldi" (söz
konusu olan alan 92.600 kilometre kare olarak bildirildi) diyerek ne denli
genişlediğine dikkati çekiyor. Son olarak Obama'nın üst düzey hükümet
yetkililerinden biri uçakla son telsiz irtibatından sonra
yaklaşık dört saat daha uçmaya devam ettiğine dair teknik veriler olduğu
söylerken, Malezya hükümet yetkilileri ve Malezya Havayolları bu verileri
doğrulamıyor (Rolls-Royce ve Boeing firmalarından elde edilen verilerin de
yetkililerce tam olarak açıklanmadığı dikkat çekiyor). Yine geçtiğimiz günlerde
Çin ve Vietnam deniz kuvvetlerinin uyduda tespit ettiklerini söyledikleri enkaz
olması muhtemel görüntüler ise Malezyalı yetkililer tarafından doğrulanmamıştı.
Kafa karıştırıcı ve birbiriyle çelişen enformasyon akışı, başta aileler ve
yakınları için son derece rahatsız edici bir hal almışken, kriz iletişimi
yönetimi açısından da hiç arzu edilmeyen bir durum. Öyle
ki krizin Malezya Havayolları'nın itibarından yavaş yavaş
Malezya'nın ülke imajını bile etkileyebilecek bir hale gelmeye başlamasına
neden olabilir. Öte yandan aramaların Malay Yarımadası ve Malakka
Boğazı açıklarından Hint Okyanusu'nun daha geniş kesimlerine doğru
kaydırılabileceği de ifade edilmiş durumda.</span></span></span></span></span></span></span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "times new roman"; font-size: x-small;"><span style="font-size: small;">
</span></span></span></span></span></span></span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "times new roman"; font-size: x-small;">
</span></span></span></span></span></span></div>
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<br /></div>
</span><div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<br /></div>
</span><div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<br /></div>
</span><div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<br /></div>
</span><div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: medium;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<br /></div>
</span><div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;"><span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></span></span></span></span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: large;">
</span></span></span></span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;"><span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></span></span></span></span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;"><span style="font-size: large;">
</span></span></span></span></span><div abp="665" align="center" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: large;">
</span></span></span></span></span></div>
<div abp="665" align="center" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: large;">
</span></span></span></span></span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;">
<span style="font-size: large;">
</span></span></span></span></span></div>
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;"><div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: large;"></span><br /></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: large;"></span><a name='more'></a><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;"><br style="mso-special-character: line-break;" /><span style="font-size: large;">
</span></span><br />
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<div style="border-image: none;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: large;"> Kriz
İletişimi Yönetimi; krize neden olan olayın meydana gelmesi ile birlikte,
olgulara sınırlı ulaşım (ya da hiç bir olguya ulaşamama) söz konusu olduğunda,
olgulara ulaşma zamanının MH370 örneğindeki gibi "alışılagelenin çok
üzerinde" uzaması sonucunda "kurbanların" ailelerinin ve
yakınlarının artan endişeleri (tabii genel olarak da kamuoyunun);
spekülasyonlara, varsayım ve çıkarsamalara neden olur. Sonuç olarak ortaya
çıkan "istikrarsız enformasyon ortamını" yönetmek, Kriz İletişimi
Yönetimi yapmaktır. İşte tam da bu noktada Malezya Havayolları açısından
"doğru, kullanılabilir, şeffaf ve anında" enformasyon akışının
sağlanması aksadığı oranda şirket için kriz iletişimini doğru
yönetmektedir demek de pek mümkün değil... Tabii ki Malezya Havayollarının
bu krizdeki sorumluluğunun ne oranda olduğu, henüz olgular saptanamadığı
için net değilse de uçak ile ilgili doğrular ortaya çıkana kadar en büyük
sorumluluk kendisine ait olmaya devam edecektir. Ancak şu ana kadar kriz
yönetiminde yukarıda ifade ettiğimiz "çelişkili enformasyonlar" başta
olmak üzere diğer hatalara baktığımızda uçağın radardan kaybolduğu haberinin
gelmesinden saatler sonra bile Pekin Uluslararası Havaalanı'nda uçuş
bilgilerinin olduğu ekranın "geliş" kısmında saatler
boyunca uçağın "rötarlı" olduğu ifadesinin yer
alması, ayrıca buradaki aileler özel bir bölüme alınamadan gazeteciler ve
fotoğrafçıların yoğun ilgisine maruz kalmaları sayılabilir. </span></div>
</div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<div style="border-image: none;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: large;">Mekanik arıza, pilot hatası, terörist eylem, acemice yapılmış bir uçak kaçırma
girişimi ve hatta bilim dışı (en azından şu andaki bilgi birikimimizle
açıklayamayacağımız) senaryoların dile getirilmesi (özellikle de sosyal
medyada) ancak Malezya Havayolları'nın ve Malezya Hükümeti'nin olguya/olgulara
ulaşılamaması krizden etkilenen paydaşların sayısını ve bunların üzerindeki
olumsuz etkisini de arttıracağa benziyor. Malezya Havayolları'nın çalışanları,
müşterileri, seyahat acentaları, bağlı olduğu Oneworld ittifakı, tedarikçileri
gibi çeşitli paydaşları var. Bu kriz ile birlikte şirketin arama-kurtarma
faaliyetlerine katılan diğer ülkelerle kurduğu işbirlikleri de paydaş
halkasının büyümesi anlamına geliyor. </span></div>
</div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: large;">Malezya Havayolları'nın şu ana kadarki kriz iletişimi yönetimi süresince
en başarılı uygulaması ise "Dark Site" denilen- ki ben
"Gölge Site" olarak adlandıracağım- ve uykuda/karanlıkta bekleyen,
önceden teknik alt yapısı hazırlanmış mikro-sitesi. </span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;"><br /><span style="font-size: large;">
<b>Malezya Havayolları'nın
"Gölge Sitesi"</b></span></span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;"><br style="mso-special-character: line-break;" /><span style="font-size: large;">
<br style="mso-special-character: line-break;" />
</span></span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" align="center" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<div style="border-image: none;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRkQnnvr5uL8C5lSyJN-MWbxqYWmXgD1hM3R8HL-BbPTOlVhwSEct1HB_X-fdW9zXkkVv4zxMVKtOWsEGFc9z1CPSVATIMyn-VxFETiAuA_zOjNzym4WdUyfJn1JvhO5DTHQH4IN8NbMI/s1600/dark+site.png"><span style="color: blue; text-decoration: none;"><span style="mso-ignore: vglayout;"><span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;"><img alt="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRkQnnvr5uL8C5lSyJN-MWbxqYWmXgD1hM3R8HL-BbPTOlVhwSEct1HB_X-fdW9zXkkVv4zxMVKtOWsEGFc9z1CPSVATIMyn-VxFETiAuA_zOjNzym4WdUyfJn1JvhO5DTHQH4IN8NbMI/s1600/dark+site.png" border="0" height="245" src="" v:shapes="Resim_x0020_2" width="320" /></span></span></span></a></div>
</div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<div style="border-image: none;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;"><br /><br /><span style="font-size: large;">
Bir
kriz iletişimi stratejisi olan "Gölge Site", kuruluşların her zamanki
internet sitelerinde görünmeyen ancak yüksek öneme sahip bir kriz yaşandığı
zaman harekete geçirilen, her tür promosyon malzemesinden arınmış internet
siteleri (ya da internet sayfası). "Gölge siteler" ilgili kitlelere
yönelik enformasyon ve güncellemeler sağlamak için kuruluyor. Malezya
Havayolları bu blog satırları yazılırken 18.ci basın açıklamasını İngilizce ve
Çince olarak buradan yaptı. </span></span></div>
</div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;"><br /><span style="font-size: large;">
<b>Malezya Havayolları'nın Gölge Sitesi'nden Yayınlanan 18.ci Basın Açıklaması</b></span></span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<b><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;"><br style="mso-special-character: line-break;" /><span style="font-size: large;">
<br style="mso-special-character: line-break;" />
</span></span></b></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" align="center" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<div style="border-image: none;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgFSIiLieuwLjD9M6s-0bCIIUfDNId5FdmZTvzesSK30xaek1oDh1lDVFiQFfpdQyaRiHH9fEa6xk7t30cVgpT_pL4tnsQ55gySzAaK0fyLowVyyX6tO3_KPxspMmYUvJAq3xbTypGI9F4/s1600/18.statement.png"><span style="color: blue; text-decoration: none;"><span style="mso-ignore: vglayout;"><span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;"><img alt="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgFSIiLieuwLjD9M6s-0bCIIUfDNId5FdmZTvzesSK30xaek1oDh1lDVFiQFfpdQyaRiHH9fEa6xk7t30cVgpT_pL4tnsQ55gySzAaK0fyLowVyyX6tO3_KPxspMmYUvJAq3xbTypGI9F4/s1600/18.statement.png" border="0" height="320" src="" v:shapes="Resim_x0020_3" width="280" /></span></span></span></a></div>
</div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="665" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;"><br style="mso-special-character: line-break;" /><span style="font-size: large;">
<br style="mso-special-character: line-break;" />
</span></span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-size: large;"><span style="font-family: "times new roman"; font-size: x-small;">
</span><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">MH370 altı gündür kayıp, eğer hatırlayacak olursak 2009 yılında Air-France'ın
AF447 sefer sayılı Airbus A330-203 tipi uçağının Rio de Janeiro-Paris seferini
yaparken 216 yolcu ve 12 mürettebat ile Brezilya açıklarında Atlantik
Okyanusu'na düşmesinin ardından enkaza beş gün sonra ulaşılmıştı. Uçağın
kara kutusu ve dolayısıyla da veri kayıtlarının denizden çıkarılarak
"okunması" iki yılı almıştı. </span></span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
</span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-family: "times new roman"; font-size: large;">
</span></div>
</div>
</span><div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif; font-size: medium;">
<span style="font-size: large;">
</span></span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-size: large;"></span><br /></div>
</span><div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: large;">
<span style="font-size: large;">
</span></span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-size: large;"></span><br /></div>
</span><div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-size: medium;">
<span style="font-size: large;">
</span></span></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-size: large;"></span><br /></div>
</span><div abp="665" style="border-image: none;">
<span style="font-family: "georgia" , "times new roman" , serif;">
<span style="font-size: large;">
</span></span><span style="font-size: large;"></span></div>
<div abp="665" style="border-image: none;">
<br /></div>
<div abp="668" style="text-align: left;">
<span style="font-size: large;"></span><br /></div>
</div>
</div>
</div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-71929015351772034972014-03-09T20:29:00.002+02:002017-01-18T15:49:09.017+03:00KAYIP MALEZYA HAVAYOLLARI MH370 UÇAĞI ve KRİZ İLETİŞİMİ YÖNETİMİ SÜRECİ: İLK 48 SAAT<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-family: "bookman old style" , "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">Kuala Lumpur-Pekin seferini yapan Malezya Havayolları’na ait MH370 sefer
sayılı Boeing 777-200 tarifeli uçağı, 227 yolcusu ve 12 mürettebatı ile
birlikte bu satırlar yazıldığında iki gündür halen kayıp statüsünde… Bu kriz
durumu ile ilgili belirsizlik, uçağa ait olduğu tahmin edilen ancak otoriteler
tarafından henüz onaylanmamış iki parça bulunmuş olsa da devam ediyor. Öte
yandan belirsizliğin sürmesi ile birlikte umutlar da neredeyse tamamen
kaybolmuş durumda, yolcuların aileleri ve yakınlarına “en kötüye hazırlıklı
olun” mesajı verildi. Şu ana kadar yürütülen faaliyetler ne yazık ki kriz
ile ilgili olguları saptamaya yeterli değil; ancak kriz iletişimi yönetimi
açısından “kitabına uygun” arama-kurtarma, bilgilendirme (medya, uçaktakilerin
aileleri, yakınları ve kamuoyu), kriz ekibinin oluşturulması, aksiyon alınması,
paydaşlarla iletişim faaliyetleri açısından analiz edilebilecek durumda.
Öncelikle Malezya Havayolları’nın proaktif bir Kriz Yönetim Planı (Crisis
Management Plan: CMP) olduğu ve bunu uygulamaya koydukları anlaşılıyor. Her ne
kadar kriz ile ilgili olgular, mesajlar, değerlendirme yapmak için çok erkense
de bir havayolu şirketinin kriz yönetimi süreci ile ilgili bir ön analiz sunmak
istedim…<br style="mso-special-character: line-break;" />
</span><br />
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
</span><br />
<div style="margin: 0cm 0cm 10pt;">
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "bookman old style" , "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;"><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">Çin’in resmi haber ajansı Xinhua, MH370 sefer sayılı uçağın Vietnam hava
sahasında kaybolduğunu söylüyor. Gerçek zamanlı uçak izleme bilgisayar programı
ve aynı zamanda da bir akıllı telefon uygulaması olan Flight Radar24’ün
verileri de bunu doğruluyor. Malezya Havayolları yetkilileri, uçağın radardan
kaybolmadan önce Kuala Lumpur’a doğru geri dönüşe geçtiğini doğrulamış durumda.
Vietnam hava sahasında Güney Çin Denizi üzerinde yerel saat ile 12.41’de (AM)
radardan kaybolan uçağa ait olduğu önen sürülen iki parçanın uçağın radardan
kaybolmasından 44 saat sonra Tho Chu adasının güney-batı açıklarında Vietnam
Donanması tarafından bulunduğu açıklandı, ancak durum henüz netlik kazanmış
değil. Daha önceki saatlerde ise Güney Çin Denizi’nde sürdürülen arama-kurtarma
faaliyetlerinde rastlanan ve Vietnam Hava Kuvvetleri tarafından görüntülenen
deniz yüzeyindeki petrol tabakasından örnek alınarak uçağa ait olup olmadığı
araştırılıyordu. Arama-kurtarma çalışmalarına 40’dan fazla gemi ve 22 hava
aracı katılmış durumda. Bölgede Çin, Vietnam ve Filipinli ekipler
arama-kurtarma faaliyetlerini birlikte yürütüyorlar. ABD Donanmasının 7.
Filo’su da bölgede ve gittikçe çok uluslu hale gelen arama-kurtarma
faaliyetlerine katılıyor. </span></span></div>
<span style="font-family: "bookman old style" , "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;">
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;"> </span><br />
<a name='more'></a><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">Uçakta bulunan toplam 239 kişinin üçte ikisi Çin uyruklu ve toplam 14
ülkeden yolcu bulunuyor. Öte yandan MH370 seferine iki Avrupalı’ya (biri
İtalyan, diğeri Avusturyalı) ait çalıntı pasaportla seyahat eden iki yolcunun
olduğu yetkililer tarafından açıklandı. Söz konusu iki yolcu bir birini takip
eden numaralarla biletlerini satın almışlar. Sahte pasaportla yolculuk yapan bu
kişiler, Pekin’de 10 saat bekledikten sonra Amsterdam’a oradan da biri
Frankfurt’a diğeri ise Kopenhag’a yolculuk yapmak niyetindeydiler. Olayın
terörist bir eylem olma olasılığını düşündüren bu durum üzerine Kuala Lumpur
Uluslar arası Havaalanındaki yetkililer CCTV kayıtlarını inceliyorlar. FBI da
konu ile ilgili iki görevlisini olayı araştırmak üzere çoktan bölgeye yolladı.
Malezya Ulaştırma Bakanı ise önce uçuş manifestosunda en az dört kişinin
bilgilerinin araştırıldığını açıkladı, daha sonra da BBC’ye yaptığı açıklamada
bu sayının iki olduğunu belirtti. Interpol Genel Sekreteri de çalıntı
pasaportla seyahat eden bu iki kişi hakkında “büyük endişe” duyduğunu ve daha
fazla kişinin çalıntı pasaportla uçağa binip binmediğini araştırdıklarını ifade
etti. Malezyalı yetkililer de bu Kuala Lumpur Uluslararası Havaalanı’ndaki
güvenlik ihlâlini araştırmak üzere Göçmen Bürosu yetkililerini sorguluyorlar.
Öte yandan Rupert Murdoch ise resmi Twitter hesabından kaybolan uçağın,
Cihadistlerin Çin’in başına dert açmak istediklerini doğrular nitelikte
olduğunu yazdı… </span></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">Malezya Havayolları tarafından Pekin’de yapılan basın toplantısında kriz
ekibinin başındaki CEO Ahmad Jauhari Yahya medyaya söz konusu Boeing 777’nin
2012 yılında kanatlarından birinde kopma olduğunu ama Boeing tarafından tamamen
tamir edildiğini ve güvenli olduğunu açıkladı. Şirketin üst düzey yetkilisi
Ignatius Ong Ming Choy ise yarın (pazartesi) her yolcu için iki aile üyesini
eğer arzu ederlerse Kuala Lumpur’a gönderebileceklerini açıkladı. Kendilerinin
de enformasyon beklediklerini ve elde ettikleri zaman herkesi
bilgilendireceklerini ifade etti. Uçağın Kuala Lumpur’a doğru geri dönüşe
geçtiğini ama herhangi bir imdat sinyali almadıklarını belirtti. Bu arada
Amerikalı uzmanların Malezya Havayolları’nın çalışmalarına katıldığını da ifade
etti. </span></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">Havacılık kazaları konusunda bir uzmanın Reuters’e yaptığı açıklamada bu
şekilde ani radardan kaybolmanın ya imdat sinyali göndermeye bile fırsat
vermeyen ani bir şey olduğu ya da mürettebatın her ne olduysa onunla meşgul
oldukları anlamına gelebileceği ifade edildi. Adı açıklanmayan bir pilot ise
kaybolan uçağa yakın uçtuğunu ve otoriteler uçağın radardan kaybolduğunu
açıkladıktan sonra pilot ile telsiz bağlantısı kurduğunu iddia etti.</span><br />
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">Malezya Havayolları yetkilileri kriz yönetimi adımlarını izleyerek fazla
zaman kaybetmeden bir basın toplantısı düzenlediler. Şirketin internet
sitesinde belirli aralıklarla iki dilde basın bildirileri belirli aralıklarla
güncellenerek yayınlandı. Tek bir ağızdan, sadece o ana kadar vakıf oldukları
enformasyonları medyaya ve kurbanların ailelerine/yakınlarına aktardılar.
Sorumluluğun tamamen kendilerinde olduğunu, gerçekte ne olduğunu bulmak için
çalıştıklarını, üzüntülerini dile getirdiler. Yetkililerle/otoritelerle
işbirliği yaptılar, uluslararası ekiplerin çalışmasına yardımcı oldular. Ayrıca
Pekin’deki bir otelde Tepki Kontrol Merkezi (Response Control Centre: RCC)
oluşturulmuş durumda ve yolcuların aileleri/yakınları ile Malezya Havayolları’nın
çoğunluğu psikolojik danışmanlık yapan 100 kişilik bir ekibi ilgileniyor.
Şirketin internet sitesinden yapılan basın açıklamalarında öncelikli
olarak yolcuların aileleri ve yakınlarının bu otelde bir araya getirildiği, bu
kişilerin her tür ihtiyaçlarının karşılanacağı duyuruldu. Yine bu basın
açıklamalarında yolcuların aileleri ve yakınları için, müşteriler ve halk için,
medya için ayrı ayrı irtibat telefonları verildi.</span><br />
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">Şu ana kadar kriz iletişimi yönetimi süresince şirketin sosyal medyadaki
etkinliği eleştirilebilir, ancak hata yaptıklarını söylemek güç. Facebook’da 1
milyon 300 binin üzerinde beğeni alan şirketin duvarında internet sitesinden
duyurulan basın açıklamalarının kısa versiyonları yer alıyor. Facebook
sayfasının duvarında, başsağlığı mesajlarının yanı sıra, en çok nasıl olup da
uçağın iki gün geçmesine rağmen halen nasıl bulunmadığı ile ilgili yorumlar yer
alıyor. Şirketin Twitter hesabında ise 2, 4, 5 saat gibi aralıklarla tweet
gönderiliyor ki sosyal medyanın hızlılık özelliği kullanılmamış. Kriz
durumlarında temkinli, ağır başlı ama güncel enformasyonlar iletilmeli.
Güncellik kriz durumlarında hele ki sosyal medyayı kullanıyorsak saatten daha
kısa sürelerle gerçekleşmeli. Henüz yeterli enformasyona sahip değilse bile şirketin
arama-kurtarma faaliyetleri ile ilgili daha ayrıntılı enformasyon iletmesi
beklenebilir. </span></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<b><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<b><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">Malezya Havayolları Hakkında…</span></b></div>
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<b><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<b><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">*</span></b><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">Malezya Havayolları 80 ülkeye günde
37.000 yolcu taşıyor. Şirket, dünyanın en önemli havacılık
ittifaklarından olan Oneworld’ün üyesi.</span></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">*Şirketin1977’de kaçırılan uçağı ve akabinde 93 yolcu ve 7 mürettebatın
hayatını kaybettiği olaydan bu yana yaşadığı başka kaza bulunmuyor. </span></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">*2012 yılında Malezya Havayolları yöneticileri ‘krizde’ olduklarını
açıklamışlar ve maliyet düşürücü tedbirler almışlardı. </span></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">*2013 yılındaki yolcu trafiğinde %28’lik bir büyümeye sahip olan şirket
için Centre for Aviation “Asya’daki en hızlı büyümeye sahip havayolu”
nitelemesine yapmış. Ancak üçüncü çeyrekte halen kayıp gösteren şirket,
yükselen yakıt maliyeti ve çok çetin geçen rekabet ile boğuşuyor. </span></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">Diğer yandan Güneydoğu Asya’da havacılık sektöründe baş döndürücü bir hız
yaşanıyor. Ancak güvenlik standartları ve pilotların yetkinliğinin yeterli olup
olmadığı tartışma konusu. Boeing 777’lere gelince; 1995’de hizmete girmesinden
bu yana 2013 yılındaki Asiana Airlines uçağının kazasına kadar büyük bir kaza
yaşanmamış. </span></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">İlerleyen saatlerde kaza mı terörist eylem mi olduğu ortaya çıkacak ve
ondan sonra da Malezya Havayolları’nın kriz iletişimi stratejisi de daha
belirgin hale gelecek. Sonuç olarak itibarını nasıl yöneteceği buna bağlı.
Yolcuların aileleri ve yakınları için sabır diliyorum…</span></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<b><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<b><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">Kaynaklar</span></b></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;"> </span></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">*Michael Safi ve Josh Halliday</span><span lang="EN" style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">, </span><b><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">The Guardian</span></b><span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">, 9 Mart 2014.</span></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "georgia" , "serif"; font-size: 12pt;">*Malaysian Airlines, http://www.malaysianairlines.com (Erişim: 8-9 Mart
2014).</span></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span><br />
<div style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 10pt;">
<b><span style="font-size: 12pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><span style="font-family: "calibri";"> </span></span></b></div>
<span style="font-family: "times new roman";">
</span></div>
</span><br /></div>
<div style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div style="margin: 0cm 0cm 10pt;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "bookman old style" , "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></b></div>
<div style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div style="margin: 0cm 0cm 10pt;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "bookman old style" , "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%;"> </span></b></div>
<div style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-14957621364482957572014-03-01T14:43:00.000+02:002017-01-18T17:37:13.207+03:00İNSEV'DEN PANEL: "SAĞLIK SİSTEMİ NEREYE GİDİYOR?"<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div abp="653">
<div abp="664">
<br />
<br />
<span style="font-family: "georgia" , "serif";">7 Mart Cuma günü İnsan Sağlığı
ve Eğitimi Vakfı (İNSEV) tarafından "Sağlık Sistemi Nereye Gidiyor?"
konulu bir panel düzenleniyor. Moderatörlüğünü Prof.Dr. Zeki Kılıçaslan'ın
(İNSEV) yaptığı panelde Yedikule Göğüs Hastalıkları Hastanesi Klinik Şefi
Uzm.Dr. Emel Çağlar "Sağlık Sisteminin Hasta-Hekim İlişkisine
Yansımaları" ve Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğr.Üyesi
Doç.Dr.Osman Elbek de "Sağlık Sisteminde Hastalar ve Hekimler" konulu
birer sunum gerçekleştirecekler. Ben de sağlık iletişiminin bakış açısı ile
"Medyada Sağlığın Temsili" ile ilgili bir sunum yapacağım. İlgili
herkesi bekliyoruz... Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi için:</span> <br />
<br />
<br />
<span style="color: #92d050;"><span style="color: black;"><strong><a href="http://insev.org.tr/saglik-sistemi-nereye-gidiyor/">http://insev.org.tr/saglik-sistemi-nereye-gidiyor/</a> </strong></span></span><br />
<br />
<br />
<br />
<br /></div>
</div>
</div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-53943518649502767052013-12-16T22:59:00.000+02:002013-12-16T22:59:35.265+02:00MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLERİNİN SAĞLIĞI ve SAĞLIK HABERCİLİĞİ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"></span><div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"> Ülkemizde mevsimlik tarım işçileri (MTİ) ve
ailelerinin zorlu yaşamlarının haber değeri genellikle başlarına gelen ölüm
olayları ile ancak 3.sayfa haberi olarak ölçülüyor. Oysaki aslında sorunun
kökeninde vahim bir halk sağlığı boyutunun yer aldığı bu haberlerde ne yazık ki
“ıskalanmış” oluyor. Trafik kazası, tarım ilacından zehirlenme, yılan veya
akrep sokması gibi nedenlerle ölüm ve yaralanmaları 3.sayfa haberlerinde yer
alan bu “kurbanlar” aslında buna neden olan sorunlara farkındalık yaratılması
ve ilgili kurumların harekete geçirilmesi ile önemli ölçüde “kurban” olmaktan
çıkarılabilirler.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kanunen yasak olduğu
halde gebeyken çalışan/çalıştırılan, tetanoz gibi son derece basit bir aşıyı
yaptırmadığı için kendisi ve kimi zaman da bebeği ölen, en temel barınma ve
beslenme ihtiyaçlarını karşılayamayan, eğitim imkânı bulamayan ya da sekteye uğrayan,
sağlık hizmetine çeşitli nedenlerle başvurmayan/başvuramayan bireyler ile
onların çocuklarının sağlıksızlıkları “kader” değil ve bu sorunlara yönelik
olarak medyaya büyük görev düşüyor. <o:p></o:p></span></span></div>
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;">
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Yukarında
belirtilen sorunlar doğrultusunda dışarıya en fazla MTİ gönderen Güneydoğu
Anadolu Bölgesi hedef alınarak hazırlanan “Doğru ve Etkili Sağlık İletişimi
İçin Sağlık Haberciliği Eğitim Toplantısı”, 12-13 Aralık 2013 tarihinde
Şanlıurfa’da gerçekleştirildi. Harran Üniversitesi Tarımda İş Sağlığı ve
Güvenliği Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından düzenlenen ve Basın İlan Kurumu’nun
da destek verdiği eğitim toplantısına yerel medyanın yoğun ilgisi vardı. Mevsimlik
tarım işçileri (MTİ) ve ailelerinin sağlıklarını olumsuz yönde etkileyen
sorunlara farkındalık yaratılması, sağlıkları ile ilgili risklerin önlenmesi<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">/</b>azaltılması, hastalıkların önlenmesi
konularında medyanın sağlık haberlerini nasıl daha etkili ele alabileceğinin
tartışıldığı programda, uygulamalı “sağlık haberciliği” eğitimi verildi. <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Toplantının
ilk günü Harran Üniversitesi Tarımda İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama ve
Araştırma Merkezi Müdürü ve Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı
Prof.Dr. Zeynep Şimşek, “Sağlıklı Yaşamanın Yolları ve Medya” konusunda bir
sunum yaptı. Şimşek, “Binyıl Kalkınma Hedefleri”ne değindi ve gelişmekte olan ülkelerde
her yıl ölen yaklaşık 14 milyon çocuğun üçte ikisinin ailelerinin
bilgilendirilmesi ve sağlıklı davranışın kazandırılması ile önlenebileceğinin
tahmin edildiğini belirtti. Hastalıkları önleyici davranışın “kültür” haline
gelmesi gerektiğini ifade eden Şimşek, ishal ve sıtma ile ilgili
hazırlanabilecek radyo spotları örnekleri verdi. Prof.Dr. Zeynep Şimşek daha
sonra “Tarım ve Hayvancılığa Bağlı Toplum Sağlığı Sorunları ve Yürütülen
Programları” aktardı. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>İkinci
gün ise “Tarımla İlgili Bazı Faktörlerin Anne Karnındaki Bebeğe Etkileri”
konusunda bir sunum yapan Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve
Embriyoloji Anabilim Dalı Başkanı Doç.Dr.Mete Köksal, gebe tarım işçilerini ve
bebeklerini bekleyen tehlikelere dikkat çekti. Kanunen yasak olduğu halde
gebeyken tarlada çalışan kadınların alacakları/maruz kalacakları ilaçların
bebek için son derece riskli olduğunu (örn. körlük, işitme kaybı, ensefalit,
zekâ geriliği gibi sonuçlara neden olabilmesi) belirten Köksal, gebe
kalınmasına karar verildikten 3 ay önce aile hekimine başvurulması gerektiğini
ve gebelik boyunca en az 4 kez aile hekimine ya da kadın doğum uzmanına muayene
olunması gerektiğini belirtti. Şanlıurfa </span><span class="st1"><span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-bidi-font-family: Arial; mso-hansi-theme-font: major-latin;">Bulaşıcı Hastalıklar Kontrol Programları Şube Müdürü </span></span><span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;">Dr.Muharrem
Öncül de “tetanoz aşısı” ile ölümcül tetanoz hastalığından gebeyken yapılan 2 doz aşı ile
korunmanın mümkün olduğunu, aşı karnesinin saklanmasının önemini aktardı. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Programın
ikinci günü öğleden sonra ise Prof.Dr.Zeynep Şimşek ile birlikte hazırladığımız
“Doğru ve Etkili Sağlık İletişimi İçin Sağlık Haberciliği-Programcılığı
Rehberi”</span><a href="http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3840096964282535563#_ftn1" name="_ftnref1" style="mso-footnote-id: ftn1;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: Symbol; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ascii-font-family: Cambria; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-char-type: symbol; mso-hansi-font-family: Cambria; mso-hansi-theme-font: major-latin; mso-symbol-font-family: Symbol;"><span style="mso-char-type: symbol; mso-symbol-font-family: Symbol;">*</span></span></span></a><span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;">doğrultusunda
“Örneklerle Sağlık Haberciliği” başlıklı sunumu yaptım. Son olarak da yerel
medya mensuplarına “MTİ kadınların gebe sağlığı ve tetanoz aşısı” ile ilgili
haber yazma eğitimini gerçekleştirdik. Hazırlanan bu rehber ile öncelikli
olarak MTİ ve ailelerinin sağlık sorunlarına yönelik olarak doğru ve etkili bir
sağlık iletişimi için sağlık haberlerinin niteliği, bu haberlerin
hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken unsurlar ve medyanın kamunun sağlık sorunlarına
yönelik bilgilendirme işlevinin yerine getirilmesini ele alıyor. Ulusal
basınımızın da halk sağlığı ve insan hakları açısından bu son derece önemli
konuya yer vermesi, farkındalık yaratarak sosyal değişim çabasına katkıda
bulunması dileğiyle… <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><strong><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kaynaklar</strong><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;">Zeynep Şimşek “Mevsimlik Tarım İşçilerinin ve
Ailelerinin İhtiyaçlarının Belirlenmesi Araştırması 2011”, Harran Üniversitesi
Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı ve UNFPA, Şanlıurfa, Nisan 2012. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;">Zeynep Şimşek ve İnci Çınarlı, Doğru ve
Etkili Sağlık İletişimi İçin Sağlık Haberciliği-Programcılığı Rehberi, “Tarımda
İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları, No.4, Aralık
2013.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 14pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;">Zeynep Şimşek, “Sağlıklı Yaşamanın Yolları ve
Medya” başlıklı sunum, Doğru ve Etkili Sağlık İletişimi İçin Sağlık Haberciliği
Eğitim Toplantısı, 12-13 Aralık 2013, Şanlıurfa.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span><br />
<hr size="1" style="text-align: left;" width="33%" />
<span style="font-family: Times New Roman;">
<!--[endif]-->
</span><br />
<div id="ftn1" style="mso-element: footnote; text-align: left;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span><br />
<div class="MsoFootnoteText" style="margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<a href="http://www.blogger.com/blogger.g?blogID=3840096964282535563#_ftnref1" name="_ftn1" style="mso-footnote-id: ftn1;" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: Symbol; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-char-type: symbol; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin; mso-symbol-font-family: Symbol;"><span style="mso-char-type: symbol; mso-symbol-font-family: Symbol;"><span style="font-size: x-small;">*</span></span></span></span></a><span style="font-family: Calibri; font-size: x-small;"> </span><span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;">Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu
UNFPA işbirliği, Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Hollanda
Büyükelçiliği ve Toros Tarım katkılarıyla yürütülen ‘TUR5R21A’ no’lu Mevsimlik
Tarım İşçileri ve Ailelerinin Sağlığını Geliştirme Ülke Programı kapsamında
hazırlanmıştır. </span></div>
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></div>
<div style="mso-element: footnote-list; text-align: left;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></div>
</div>
</span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
</div>
</div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-27523064336658973322013-06-19T13:45:00.001+03:002013-06-19T14:36:01.602+03:00SAĞLIK İLETİŞİMİNİN BAKIŞ AÇISI İLE TÜRKİYE’DE SAĞLIK İŞYERİ ORTAMINDA SAĞLIK ÇALIŞANLARINA YÖNELİK ŞİDDET<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<em> Aşağıdaki makale Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Akademik Yayını "İleti-ş-im"in Sağlık İletişimi Özel Sayısı'nda yayınlanmıştır (Nisan 2013). Türkiye'de ilk defa sağlık iletişimi alanındaki çalışmaları bir araya getiren bu dergi, 2011 yılında aramızdan ayrılan sevgili arkadaşımız ve meslektaşımız Doç.Dr.Melike BATUR YAMANER'in anısına ithaf edilmiştir.</em><br />
<br />
<strong>Yazarlar: Doç.Dr.İnci ÇINARLI ve Doç.Dr.Halime YÜCEL</strong><br />
<br />
<strong>Giriş</strong><br />
<br />
Birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de toplumsal hayatın her alanını kuşatan şiddet ve saldırganlık olgusuna özellikle de iş yeri ortamı dikkate alındığında en fazla sağlık hizmeti sektöründe rastlanmaktadır. Gerek hasta ve hasta yakınları tarafından sağlık çalışanlarına yönelik, gerekse sağlık çalışanları tarafından hasta ve hasta yakınlarına, hatta sağlık çalışanlarının birbirlerine uyguladıkları şiddet; özellikle son yıllarda sıklıkla Türkiye’nin gündeminde yer almaktadır. Kurumsal, toplumsal ve bireysel düzeylerde nedenleri olan sağlık iş yeri ortamındaki şiddet sorunu, bu nedenlerin kendi aralarında da karmaşık bir ilişki gösterdiği bir özelliğe sahiptir. Öte yandan şiddetin ve saldırgan davranışın nedenlerini açıklayan farklı kuram ve görüşlerin olması da bu sorunun tekil çözümlerle ele alınamayacağının bir göstergesidir.<br />
<br />
Sağlık hizmetinin aksamasına, kalitesinin düşmesine, sağlık çalışanlarının fiziksel ve ruhsal sağlıkları üzerinde olumsuz etkilere, işgücünde, ekonomik alanda kayıplara neden olan sağlık kuruluşlarına ve sağlık sistemine karşı güvensizliğin artmasına, sağlık işyeri ortamındaki şiddet olgusu; nedenleri ve çözümleri itibarı ile disiplinlerarası bir anlayışla ele alınmalıdır.<br />
<br />
Olumlu sağlık çıktılarının elde edilebilmesi için bireylerin sağlık davranışı üzerinde etkili olan sağlık iletişimi, aynı zamanda da bu çıktılara ulaşmak için gerekli ideal enformasyon ortamının oluşması ve kamu sağlığına yönelik siyasalar oluşturulması tartışmalarına da yapıcı katkılarda bulunan bir disiplindir. Bu makalede sağlık iletişimi açısından medyada nasıl bir kamusal enformasyon ortamının oluşması halinde sağlık iş yeri ortamında şiddetin azalmasına olumlu katkıda bulunabileceği tartışılmaktadır. Bu doğrultuda öncelikle şiddetin ve saldırgan davranışın evrensel olarak tanımlanmasındaki sorunsal ortaya konulmuş, günümüzde epidemi haline gelen şiddetin bir kamu sağlığı sorunu olarak nasıl değerlendirilebileceği, sağlık iş yeri ortamındaki şiddetin özellikleri ve sağlık iletişiminin bu noktadaki rolünün ne olabileceği tartışılmıştır. Bu amaçla Türkiye’de son dönemlerde artış gösteren sağlık işyeri ortamındaki şiddet vakalarının yazılı basınımızda nasıl bir söylem ile ele alındığı incelenmiştir.<br />
<a name='more'></a><br />
<strong>1.Şiddet ve Saldırganlık Kavramlarının Tanımlanması Sorunsalı</strong><br />
<br />
Öncelikle sağlık işyerinin tanımlanmasının yapılması, şiddet ve saldırganlık vakalarının meydana geldiği mekânların özelliklerinin ortaya konulması açısından gereklidir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Uluslararası Hemşireler Birliği (NCI), Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Kamu Hizmetleri Enternasyonali (PCI) kurumlarının birlikte kabul ettikleri sağlık işyeri tanımlamasında; boyutu, yeri (şehir ya da kırsal) ve hizmetin çeşidi ne olursa olsun sağlanan her sağlık hizmeti tesisini; her tür hastaneyi, sağlık hizmeti merkezlerini, klinikleri, toplum sağlığı merkezlerini, rehabilitasyon merkezlerini, uzun dönemli bakım hizmeti verilen tesisleri, aile hekimlerinin bürolarını ve diğer bağımsız sağlık hizmeti uzmanlarının hizmet verdikleri mekânları kapsamaktadır. Sağlık hizmeti tesisinin dışındaki hizmet uygulamalarında ambulans hizmetleri veya evde bakım gibi bu tip herhangi bir hizmetin verildiği yerler de işyeri olarak kabul edilmektedir (2002:5). Türkiye’de de sağlık çalışanlarına yönelik şiddet ile ilgili istatistiklerde, şiddet vakalarının hangi işyeri ortamında gerçekleştiğinin belirlenmesi, yönetimsel açıdan farklı önlemleri ve uygulamaları saptayabilmek açısından gereklidir.<br />
<br />
Sağlık işyerinin tanımlanmasından sonra şiddetin ve saldırganlığın tanımlanmasına baktığımızda ise son derece yaygın ve karmaşık bir fenomen olan şiddetin de tıpkı sağlık kavramı gibi evrensel bir tanımlaması olmadığını görmekteyiz. Ancak şiddet kavramının tanımlanmasında mümkün olduğunca standartlar üzerinde görüş birliğinin sağlanması; şiddetin önlenmesi, şiddetin ölçümlenmesi, alınacak önlemlerin daha etkin olabilmesi, istatistiklerin hazırlanması ve bunların ülkeler arasında karşılaştırılması açılarından önem taşımaktadır (WHO 2002:4).<br />
<br />
WHO şiddeti şöyle tanımlamaktadır: “Şiddet; kişinin kendisine, bir gruba ya da topluma karşı yöneltilen yaralama, ölüm, psikolojik zarar, gelişim bozukluğu ya da yoksun bırakma ile sonuçlanan ya da sonuçlanma olasılığı yüksek, kasıtlı fiziksel güç ya da yetki kullanımının gerçekleştirilmesi ya da tehdididir” (2002:4). Bu tanım dünyanın pek çok ülkesinde şiddet ile mücadelede temel olarak ele alınmaktadır. Bu tanımın yanı sıra Avrupa Komisyonu’nun “iş ile ilgili şiddet” tanımı da özellikle son yıllarda sağlık çalışanların yönelik artan şiddet ile mücadelede Avrupa Birliği ülkelerinde sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. İş ile ilgili şiddet 1994 yılında uzmanların katıldığı bir toplantı sonucunda Komisyon tarafından “kişilerin işleri ile ilgili durumlarda istismar, tehdit edildikleri veya saldırıya uğradıkları; güvenlikleri, iyi-olma halleri ve sağlıklarına yönelik açık ya da örtülü olaylara atıfta bulunmaktadır” şeklinde tanımlanmıştır (Milczarek 2010:16). Bu tanım, istismarın da şiddet tanımına dâhil edilmesi açısından farklılık göstermektedir. Ayrıca ILO/NCI/WHO Ortak Komitesi’nin 2002 yılı Raporu’nda da işyerinde sağlık çalışanlarına yönelik şiddet tanımlamalarında mobbing, zorbalık, cinsel istismar ve saldırı gibi fiziksel ve sözsel şiddet unsurlarının da tek tek tanımlamaları yapılmaktadır (2002:3-5).<br />
<br />
Tanımların çeşitliliği ve muğlaklığı hiç şüphesiz ki istatistikleri de etkileyecek, araştırma sonuçları değerlendirirken hangi tanımdan yola çıkıldığı önem kazanacaktır. Bu noktada genellikle fiziksel ve psikolojik şiddet olarak ikiye ayrılan şiddet tipolojisinde bu iki şiddet çeşidinin birbiriyle alâkalı olduğunu, herhangi bir şiddet eyleminin ya da davranışın fiziksel ve psikolojik iyi-olma halini etkileyeceği gibi, bunun tersinin de söz konusu olduğunu belirtmek yerinde olacaktır.<br />
<br />
Öte yandan davranış açısından kabul edilen ya da edilemez olanın, zarar vermenin neyi kapsadığı gibi kavramlar kültürel olarak etkilenmiştir, değerler ve sosyal normlar değiştikçe sürekli olarak yeniden değerlendirilmektedir (WHO 2002:4) (Şiddet ve saldırgan davranış tanımlamaları ile ilgili tartışmalar için ayrıca bkz. V. Di Martino, “Violence in the workplace: The global challenge”. International Labour Organization, In Focus programme on safety and health at work and the environment, 2000, http://www.ilo.org). Hiç şüphesiz ki şiddeti ve saldırgan davranışı kimin, hangi amaçla, hangi kıstaslara dayanarak tanımladığı sorunun çözümüne yönelik çabalar açısından önemlidir. Burada belirtilmesi gereken bir diğer nokta da sağlık işyeri ortamındaki şiddetin meşru olmayan bir şiddet olmasıdır. Yani failler hakkında hukuki yaptırım söz konusudur, ancak yine bu noktada da tanımların standartlaşması önemlidir.<br />
<br />
Şiddetin ve saldırgan davranışın tanımlanması sorunsalı çerçevesinde, şiddetin özellikle de iktidar kurucu işlevine dikkati çeken sosyolog Ali Ergur; şiddetin tanımının muğlâk kalmasını kavramsal bir boşluk olarak değil, ideolojik bir mesele olarak değerlendirmektedir. Öyle ki şiddetin bu tanımlanamazlığı, şiddeti meşrulaştırmanın başka bir yolu olarak karşımıza çıkmaktadır (2009:1).<br />
<br />
Sağlık işyerindeki şiddet ile ilgili rakamlara baktığımızda ILO istatistiklerine göre sağlık işyerindeki şiddetin, tüm işyerlerindeki şiddet vakalarının dörtte birini oluşturduğunu görmekteyiz (ILO/NCI/WHO 2002:1 ve ILO 2003:1) Öyle ki çalışma dünyası açısından uyuşturucu, alkol, tütün mamulleri ve HIV/AIDS’in yanı sıra önemli bir risk teşkil etmektedir. Ayrıca ILO, NCI ve WHO Ortak Komitesi’nin 2002 yılı ortak raporuna göre sağlık işyerindeki şiddet, sağlık çalışanlarının yarısını etkileyebilmektedir (ILO/NCI/WHO 2002:1) ki bu son derece ciddi bir orandır. İşyerinde şiddet büyük bir eşitsizlik, ayrımcılık, damgalama, çöküntü, yabancılaşma ve çatışma kaynağıdır, ayrıca gitgide bir temel insan hakları sorunu haline gelmektedir (ICN/PSI/WHO/ILO 2005:7).<br />
<br />
ILO, sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin özellikle gelişmekte olan, geçiş dönemindeki ve endüstrileşmiş ülkelerde yaygın bir sorun olduğunu belirtmektedir. Yine aynı şekilde örgüt tarafından farklı ülkelerde yapılan araştırma bulgularında sözsel şiddetin fiziksel şiddete göre daha yaygın olduğu, ayrıca şiddet uygulayanların ortak bir profilinin çıkarılmasındaki güçlük de ifade edilmektedir (2003:1).<br />
<br />
Her ne kadar bu çalışmanın amacı şiddetin kökenlerini tartışmak değilse de; şiddetin kökeni hakkındaki tartışmalara kısaca değinmek, sorunun çözümüne yönelik çok disiplinli ve disiplinlerarası bir yaklaşımın gerekli olduğunu ortaya koyabilmek açısından yerinde olacaktır. Şiddetin kökenleri ile ilgili tartışmalarda şiddetin biyolojik, psikolojik, sosyolojik ve kültürel kökenleri üzerinden hareket edilmektedir. Şiddetin kökeni ile ilgili üç ana kuram; biyolojik, sosyal öğrenme ve zedelenme-saldırganlık kuramlarıdır (Walter; Mohr ve Mohr’dan aktaran Annagür: 162). Ayrıca neo-liberal ekonomi politikalarının olumsuz sosyal etkilerini de şiddeti besleyen bir neden olarak kabul eden görüşler de vardır. Öte yandan tıp mesleğinin kültürel otoritesi ile ilgili sosyolojik araştırmalar yapan Gabe de 1980’li yıllardan itibaren tüm dünyada olduğu gibi hekimlik mesleğinin kültürel otoritesinde azalma olduğunu ifade etmektedir ki bu olgu da sağlık çalışanlarına şiddetin artmasında bir etken olarak ele alınmaktadır. 2000’li yıllardan itibaren makro düzeyde enformasyonun küreselleşmesi, bürokratikleşmesi ve hastaların bilinçlenmesinde artış olduğunu ortaya koyan Gabe, mikro düzeyde de hastaların kontrolü elde etmek istemesi ve “dolaşımda bulunması” sonucunda hastaların doktorlara daha az güven duymaya başladıklarını belirtmektedir (2008:4-5). Öte yandan neo-liberal ekonomi politikaların uygulandığı Türkiye’de bu uygulamaların sosyal alandaki olumsuz yansımalarını ve daha da özelde sağlık işyerinde şiddeti besleyen ya da arttıran bir etken olup olmadığını analiz eden araştırmaların yapılmasına ihtiyaç vardır.<br />
<br />
WHO ise sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin kökenini Ekolojik Model ile ortaya koymaktadır. Bu modelde davranışı etkileyen faktörler (ya da şiddet uygulama veya şiddet kurbanı olma riskini arttıran) bireysel, ilişkisel, topluluksal ve toplumsal olmak üzere dört düzeye ayrılmaktadır. İç içe geçen bu dört düzey, her düzeydeki etmenlerin nasıl bir diğer düzeydeki etmenleri güçlendirdiğini ve değiştirdiğini göstermektedir (WHO 2002:9-10).<br />
<br />
Sonuç olarak şiddeti tek bir nedene ya da tek bir işleve indirgemek mümkün olmadığı gibi, kökeni ne olursa olsun şiddetin karşısına dikilirken de çözümün tek olamayacağını, uzun ve zahmetli bir mücadele olacağını belirtmek mümkündür. Resmi verilere göre Türkiye’de 2012 yılına kadar sağlıkta şiddetin istatistiği bulunmamaktadır. 14 Mayıs-17 Aralık 2012 tarihleri arasında ise toplam 4688 şiddet olayı kayıtlara geçmiş olup, bunun 3190’ı sözel şiddet, 1498’i ise fiziksel şiddet vakasıdır (T.C.Sağlık Bakanlığı, Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanlığı, 2012). Ancak bu rakamların sadece “sağlık kuruluşları” kapsamında yaşanan ve Alo 113 Beyaz Kod Hattı’na rapor edilmiş şiddet vakaları olduğunu, sağlık işyeri genelini kapsamadığını göz önünde bulundurursak; yaşanan saldırganlık ve şiddet vakalarının çok daha ciddi bir tablo çizebileceğini söylemek yanlış olmayacaktır. Ayrıca ülke genelinde sağlık işyeri ortamında yaşanan şiddet ve saldırganlık vakaları ile ilgili istatistikler hem yeterli değildir, hem de yukarıda da ifade ettiğimiz gibi standart tanımlama ihtiyacı bulunmaktadır.<br />
<br />
Şiddet ve saldırganlık kavramlarının tanımlanmasının ardından sağlık işyerinde yaşanan şiddet ve saldırganlık vakalarının sınıflandırılması da bu sorunun araştırılması ve çözümüne yönelik uygulamaların planlanması açısından önem taşımaktadır. <br />
<br />
<strong>1.1.Sağlık İşyerinde Şiddetin ve Saldırgan Davranışın Tipolojisi</strong><br />
<br />
Şiddetin tipolojisine baktığımızda ise kişinin kendisine yönelik, kişilerarası ve kolektif şiddet olarak üçe ayrıldığını görmekteyiz. Yine bu üç geniş sınıflandırma kendi içinde de alt ayırımlara sahiptir. Kişinin kendisine yönelik şiddet; intihara yönelik davranış ve yine kişinin kendisine yönelik istismarı (örn. kendini yaralama) olarak ikiye ayrılmaktadır. Kişilerarası şiddet ise aile üyeleri arasında veya topluluk içinde (tanıdık ve yabancılara yönelik) görülen şiddet olmak üzere iki alt sınıflandırma ile ele alınmaktadır. Son olarak kolektif şiddet ise, bir grubun diğerine yönelik olarak siyasi, ekonomik ve sosyal hedeflere ulaşmak için uyguladığı araçsal şiddet olarak alt sınıflandırmalara ayrılmaktadır (WHO 2002: 4-5). Sağlık işyerinde şiddet vakaları WHO’nun bu sınıflandırması dâhilinde kişilerarası şiddet sınıflandırması içinde ele alınmalıdır.<br />
<br />
Saldırgan davranışın kapsamı da literatürde farklı sınıflandırılmalara tabi tutulmuştur. Örneğin Buss, saldırganlığı fiziksel/sözsel, aktif/pasif ya da doğrudan/dolaylı ayırımlarının bir karışımı olarak ele aldığı şu sınıflandırmayı önermektedir (Buss’dan aktaran Linsley 2006:3; Rippon 2000:456):<br />
<br />
-Fiziksel/aktif/doğrudan: Tek seferlik, genellikle fiziksel saldırıyı içeren, örneğin sarhoşken kavga etmek, gasp etmek, zihni bulanık bir hastanın ani ve sert tepki vermesi gibi akut olaylar veya fiziksel ya da cinsel istismara, zorbalığa uğramak gibi rutin ve kronik olaylar (örn. bıçaklamak, yumruk atmak, silahla ateş etmek).<br />
<br />
-Fiziksel/aktif/dolaylı: Bir kişiyi, bir başkasına zarar vermek için ikna etmek; örneğin bir disiplin sağlama biçimi olarak tokat atmasını ya da kiralık katil tutmasını desteklemek.<br />
<br />
-Fiziksel/pasif/doğrudan: Bir kişiyi arzu ettiği hedefe ulaşmasını fiziksel olarak engellemek; örneğin kıdemli bir meslektaşın bir göreve atanmasını kasten engellemek veya oturma eylemi yapmak.<br />
<br />
-Fiziksel/pasif/dolaylı: Gerekli görevleri yerine getirmeyi reddetmek.<br />
<br />
-Sözsel/aktif/doğrudan: Bir başkasına karşı hakaretler kullanmak ya da aşağılayıcı davranmak; örneğin küfür etmek, ırkçı ya da cinsel istismara hedef haline getirmek.<br />
<br />
-Sözsel/aktif/dolaylı: Başkaları hakkında kötü niyetli dedikodu yaymak veya kişilerin yeteneklerini, dış görünümlerini hor görerek güvenilirliklerine zarar vermek.<br />
<br />
-Sözsel/pasif/doğrudan: Konuşmayı ya da sorulara cevap vermeyi reddetmek.<br />
<br />
-Sözsel/pasif/dolaylı: Sözsel katılımda bulunmak için sorumluluk almamak; örneğin bir başkası haksız yere eleştirildiğinde o kişiyi savunma amacıyla ne düşündüğünü açıkça söylememek.<br />
<br />
Buss’ın bu çerçevesi içinde saldırganlık; bir başkasına zarar vermek ya da yaralamak niyetiyle kullanılan her çeşit davranış biçimi olarak görülmektedir. Ancak saldırganlık eylemleri kasti olmayabilir de, ayrıca kişinin kendisine zarar vermesi, mala zarar vermesi de saldırganlık eylemi olarak ele alınabilmektedir. Saldırganlık eylemi, sağlık çalışanlarının güvenliğini tehdit etmese de, saldırgan davranışa tanık olmaları stres ve üzüntü nedeni olabilmektedir (Linsley 2006:3). Bu noktada şiddet ve saldırganlığın doğrudan ve dolaylı etkilerinden bahsetmek mümkündür. Bu etkiler de fiziksel, ruhsal olabileceği gibi ekonomik de olabilmektedir. Hatta öyle ki sonuç olarak tüm sağlık sisteminin de sorgulanmasına neden olabilmektedir. Bu tipolojiler, standart sınıflandırmaların oluşturulmasında ve böylelikle de sağlık işyerinde sağlık çalışanlarına yönelik şiddet vakalarının kapsamına neyin girip, neyin bu kapsamın dışında kaldığının belirlenmesinde temel alınabilir.<br />
<br />
<strong>2.Sağlık İletişimi Disiplini ve Şiddetin Bir Kamu Sağlığı Sorunu Olarak Ele Alınması</strong><br />
<strong></strong><br />
Gerek şiddet olayları ile ilgili istatistiklerin artış göstermesi, gerekse kamu sağlığı alanında davranış bilimlerinin hastalıkların etiyolojisi ve önlenmesine gittikçe daha fazla önem verilmesi başta kamu sağlığı disiplinin en fazla geliştiği ABD’de olmak üzere bu soruna özellikle de 1965 yılından itibaren bir kamu sağlığı sorunu olarak odaklanılmasını da beraberinde getirmiştir. Özellikle de ABD’de en fazla ölüme neden olan hastalıklardan kalp hastalığı, kanser ve felç ile mücadelede sağlıksız davranışı değiştirmeye yönelik çalışmaların (örn. sigarayı bırakma, diyet, egzersiz) başarılı olması nedeniyle kamu sağlığı uzmanları aynı şekilde kişilerarası şiddet konusunda davranış değişikliğine odaklanmışlardır. 1980’lerden itibaren de şiddet konusunda sağlık kurumlarının ölçümlenebilir hedefler koyduğu ve şiddet epidemiyolojisi alanında uzmanlaşmaya gidildiği görülmektedir (Dahlberg and Mercy, 2009:167). Şiddetin ve saldırgan davranışın bertaraf edilebilir, önlenebilir olması ve sağlığın geliştirilmesi kapsamında olumlu sağlık çıktılarının elde edilmesinde bir engel olmasının yanı sıra bir epidemi haline gelmesi nedeniyle özellikle de devlete getirdiği ekonomik yük nedeniyle de sağlık işyerindeki şiddet konusu bir kamu sağlığı sorunu olarak ele alınmalıdır.<br />
<br />
Olumlu sağlık iletişimi çıktılarının önündeki en önemli engellerden biri haline gelen sağlık işyerindeki şiddet olgusu; standart bir tanımlama ve sınıflandırma ihtiyacı gösteren, sağlık iletişimi disiplinin boyutları nedeniyle de kişilerarası, gruplararası ve kitle iletişimi boyutlarıyla da ele alınması gereken bir kamu sağlığı sorunudur. İletişimin genel olarak sağlık ve aynı zamanda da sağlık hizmetleri üzerindeki etkisi, ayrıca yukarıda ifade edildiği üzere şiddetin bir kamu sağlığı sorunu olarak ele alınması gerekliliği ve ayrıca sağlığın geliştirilmesindeki etkisi göz önünde bulundurulduğunda; sağlık iletişimi disiplininin de bu sorunun çözümlenmesinde referans alınması gerekmektedir. Sağlık iletişiminin kişilerarası boyutu; sağlık çalışanları ve hasta ya da sağlık çalışanlarının kendi aralarındaki iletişime odaklanmaktadır. Öte yandan kitle iletişimi boyutu kapsamında ise sağlık ile ilgili davranış değişikliği sağlamaya yönelik mesajların tasarlanarak söz konusu araçlarla hedef kitlelere aktarılması, kamu sağlığı enformasyonlarının iletilmesi ve kamu sağlığına yönelik siyasaların oluşturulması için platform oluşturarak sosyal değişim çabalarına katkıda bulunmak söz konusudur.<br />
<br />
Bu noktada sağlık iletişiminin kişilerarası boyutu açısından sağlık işyerindeki şiddet vakaları ele alındığında öncelikle iki farklı kültürün, yani tıp kültürünün ve hastanın kültürünün karşı karşıya geldiği bir durum olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Sağlık ve hastalık konusunda farklı düşünen, farklı algılamaları olan bu iki grubun tutumları, sahip oldukları enformasyonları ve bilgileri, gündemleri de farklıdır (Berry, 2007:40). Şiddet uygulayan ve şiddetin kurbanlarının değerleri, inançları, tutumları ve davranışları farklı özelliklere sahip olabilmektedir. Dolayısıyla sağlık işyeri ortamında şiddet vakalarının analiz edilmesinde ve önlenmesinde sağlık iletişimi uzmanları, kişilerarası boyut kapsamında bu noktaları dikkate almalıdırlar.<br />
<br />
Öte yandan bu çalışmada bizim üzerinde duracağımız araştırma konusu ise sağlık iletişiminin kitle iletişimi boyutu kapsamında kamuyu aydınlatma ve bilgilendirme işlevlerine sahip olan medyanın, sağlık işyerindeki şiddet sorununu ele alırken kullandığı söylem üzerine odaklanacaktır. Medyanın bilgilendirme işlevi ve konunun bir kamu sağlığı sorunu olarak algılanmasındaki rolü göz önünde bulundurulduğunda; haberlerin söylemi son derece önem taşımaktadır.<br />
<br />
<strong>3.Türkiye’de Sağlık İşyerinde Yaşanan Şiddet Vakası Haberlerinin Yazılı Basında Yer Alma Biçimi</strong><br />
<br />
Bu çalışmada 2012 yılında sağlık çalışanlarına yönelik şiddet vakaları üzerine yayınlanan gazete haberlerini inceledik. Gazetelerin internet arşivleri üzerine yaptığımız araştırmaya, Türkiye’de en yüksek okunma oranlarına sahip gazetelerden Hürriyet, Milliyet, Sözcü, Posta, Habertürk, Vatan ve Star gazetelerini dâhil ettik. Bu gazetelerde yayınlanan haberlerin bir söylem çözümlemesini gerçekleştirilmiştir. Böylece yazılı basının sağlık çalışanlarına yönelik şiddet konusundaki haberlerinin bir anlatı, bir öykü yaratma ve böylece sorunu daha çarpıcı kılma çabası ortaya konulmuştur. Ayrıca sık kullanılan sözcükler de ele alınarak, nasıl bir yananlam yarattıkları da belirlenmeye çalışılmıştır.<br />
<br />
<strong>3.1.Görsel Malzemelerde Şiddetin Temsili</strong><br />
<strong></strong><br />
Yazılı basında sağlık çalışanlarına uygulanan şiddet konusunda çok dikkat çekici görsel malzemeye rastlanmamaktadır. Genellikle şiddete uğrayan doktorun ya da bu konuda açıklama yapan kişilerin fotoğrafları görülmektedir. Ancak internet basınındaysa bunun tersi bir durum söz konusudur, haberin altında genellikle web TV üzerinden olayın görüntüleri önerilmektedir. Bu video görüntülerinin bireyleri bilgilendirmekten çok, olayı seyirlik bir malzeme niteliğine büründürdüğü düşünülebilir. Kamera görüntüleri şiddeti gösterebilecek fotoğraflardan çok daha çarpıcı ve şiddeti yeniden üretici niteliktedir.<br />
<br />
Ayrıca bu görüntüleri izlemeyi öneren yazılar da özellikle ilgi çekici nitelikte tasarlanmıştır. “Doktora şiddet kamerada”, “Haseki’de kadın doktora dayak”, “Kadın doktora şiddet kameraya yakalandı” gibi başlıklar, haberi okumayanları bile görüntüleri izlemeye yönlendirecek niteliktedir. “Hemşireyi duvara fırlattı” başlığından sonra kullanılan “İşte o anlar” başlıklı video ya da “Ölen bir hastanın yakınının hemşireyi duvarı fırlattığı an güvenlik kameralarına böyle yansıdı” sözleriyle sunulan video (Sözcü, 30.11.12) buna örnek olarak verilebilir. Burada rahatsız eden öğe, sunulan görüntülerden çok, okurun bu görüntüleri izlemeye teşvik edilmesi, dolayısıyla şiddet olayını bir gösteri gibi algılamaya katkıda bulunulmasıdır.<br />
<br />
<strong>3.2. Dilsel Söylemde Şiddetin Temsili</strong><br />
<br />
Yazılı basında sağlık çalışanlarına yönelik yazılı şiddetin temsili oldukça çarpıcıdır. Bu soruna yönelik haberlerde kullanılan dil, örneğin seçilen sözcükler yayın organının yaklaşımını belirlemesi açısından ilginçtir. Yazılı basının bu haberleri ele alırken belli bir anlatı yaratımı biçimi izlediği de görülebilir. Sağlık çalışanlarına yönelik şiddete ilgililerden gelen yanıtlar da yazılı basın da önemli yer bulabilmektedir. Ayrıca konuyla ilgili kimi haberlerde basının sağlık a örtük ya da açık kimi eleştiriler yönelttiği görülmektedir.<br />
<br />
<strong>3.2.1. Kullanılan Dil</strong><br />
<br />
Yazılı basın sağlık çalışanlarına yönelik şiddet konusunda nesnel görünen bir dil kullanır. Ancak haber dili çözümlendiğinde bir cezalandıran/cezalandırılan ilişkisinin varlığından söz edilebilir. Elbette ki sağlık çalışanlarına başvurmak zorunda kalan kişinin durumu güçtür. Bu nedenle sağlık görevlisi/hasta ilişkisinin ne kadar hassas olabileceği anlaşılabilir. Bu ilişki; bedenin, üstelik acı çeken, zor durumdaki, kimi zaman ölüm tehlikesiyle karşı karşıya kalan bir bedenin söz konusu olduğu bir ilişkidir. Bir yanda acı çekmeyen doktor ya da sağlık görevlisi, bir yanda da acı çeken ya da yakını ölüm tehlikesiyle karşı karşıya bulunan bir insan vardır. Sağlık görevlisi yetke simgeleriyle donanmıştır, gömleği, kullandığı araçlar, ne yapılacağını bilerek hastayı yönlendirmesi ilişkinin şiddetini doğuran öğeler gibi görülebilir. Çünkü yetke, genellikle karşı çıkışı, protestoyu da doğurur. Hasta kişi kendi bedenine egemen olamaz, egemen konumda bulunan hekimdir. Ayrıca hekimin müdahaleleri hasta, acı çeken kanayan bedene bir şiddet uygulaması gibi de algılanabilir. Hekimin ve öteki sağlık görevlilerin hasta ve hasta yakınlarıyla aynı acıyı paylaşmamaları, aynı kaygıyı duymamaları katlanılmaz gelebilir. Hasta ya da hasta yakını şiddete başvurarak bu karşıtlığı ortadan kaldırmaya çalışır.<br />
<br />
Tüm bu karşıtlıklar göz önüne alınınca sağlık çalışanlarına gösterilen şiddet başka bir boyut kazanır. Elbette sağlık sistemi, hasta ve hasta yakınlarının kişiliğinden, şiddete eğilimi önemi yadsınamaz etkenlerdir, yazılı basının konuyu ele alma biçimleri, söylemleri incelendiğinde kimi zaman yetkeye karşı bir başkaldırı ve bir öç alma düşüncesinin izleri görülebilir. Şiddetin anlatımı için kullanılan sözcükler ya da deyimler bu açıdan belirleyicidir. Fiziksel şiddet için kullanılan sözcüklerden en yaygınları “darp”, dayak” ve “dövmek”tir. “Darp” daha nesnel bir anlatım sağlarken, “dayak” ya da “dövmek” hem şiddetin yeniden üretimine katkıda bulunur, hem de örtük olarak sağlık çalışanını şiddet uygulayandan daha aşağı bir konumda gösterir. “Dayak” elbette “darp”tan daha çarpıcıdır. Özellikle “tekme tokat dayak” gibi kullanımlar okurun daha çok ilgisini çekecektir. Ancak sözcüğün “cezalandırma” gibi bir yananlamı bulunduğu da düşünülebilir. “Dayak atan” daha güçlüdür, dolayısıyla yetkeyi de elinde tutar. “Darp” sözcüğü darp edeni saldırgan durumuna koyarken, “dayak” ya da “dövme” güçlü bir durumda gösterir, bir bakıma şiddeti de meşrulaştırır. Örneğin “Van’da doktora milletvekili dayağı” haberinde, milletvekilinin güçlü konumundan dolayı bu durum daha da belirginleşir. Böylece güçlü/güçsüz, yetke sahibi/boyun eğen karşıtlıkları sağlık çalışanının aleyhine tersine döner. Yalnızca sağlık çalışanlarının yaptıkları protesto gösterileri basında yer aldığında ezilenin hak araması söz konusu olur, ancak yine de sağlık çalışanları yetke sahibi konumunu elde edemez.<br />
<br />
<strong>3.2.2. Yazılı Basının Anlatı Yaratımı</strong><br />
<br />
Yazılı basının büyük bir bölümünün, genel olarak da medyanın olayları ele alma biçimi daha çok iyi/kötü ve mağdur/suçlu, güçlü/güçsüz karşıtlık eksenlerinde ele alınabilir. Medya bir öykü anlatma gereksinimi duyar, bu öyküde de iyi ve kötü olmalı, okur ya da izleyici kimin tarafında duracağını bilmelidir. Bu nedenle sağlık çalışanlarının uğradığı şiddete ilişkin haberlerde sağlık çalışanlarının yanında durarak şiddet uygulayanların içinde bulunduğu durum dikkate alınmayıp, küçümser bir söylem, örneğin “Kalp uzmanı! Hasta yakınları doktora saldırdı” (Hürriyet, 3.5.2012) gibi alaylı anlatımlar kullanılır. Örneğin bu haberde acile getiren hastanın yakınlarının doktora “Kalp krizi geçiriyor. Acil müdahale edilmesi gerekir” diyerek saldırdıkları belirtilir. Haberin devamında hasta yakınlarının sağlık görevlilerini nasıl darp ettikleri ayrıntılarıyla yer alır, ancak hastanın gerçekten kalp krizi geçirip geçirmediği belirtilmez.<br />
<br />
Hasta ve hasta yakının uyguladığı şiddeti konu alan haberlerde sağlık çalışanlarının çaresiz ve kusursuz gösterilmesine önem verilir. “Kolunda serumla 50 hastaya baktı” (Milliyet, 27.4.2012) , “Daha yedi aylık doktorum” gibi başlıklar ya da ara başlıklar bunun örneğidir. Hamile doktora yapılan saldırı da, doktorun özel durumu nedeniyle büyük ilgi görmüştür. Bu saldırıya ilişkin haberlerde saldırgan, doktorun hamile oluşuna aldırmayan bir canavar gibi sunulmuştur. Oysa yine haberde belirtildiğine göre doktor yalnızca iki aylık hamiledir, dolayısıyla saldırganın bu durumu saptamasına olanak yoktur. Bu yaklaşım elbette saldırganın suçunu azaltmaz, ancak basının “mağdurluğa” vurgu yapma eğilimini ortaya koyar.<br />
<br />
Yazılı basında çıkan haberlerde şiddet gören sağlık görevlisinin kadın olması daha da ilgi çekici bulunmakta ve farklı bir vurguyla sunulmaktadır. Şiddet görenin kadın, şiddeti uygulayanın erkek olmasının, sağlık çalışanının güçsüz ve mağdur konumunu daha çarpıcı bir biçimde koyduğu düşünülür. Böylece “Kadın doktora meydan dayağı”, “Hemşireyi duvara fırlattı” (Milliyet, 24.4.2012), “Erkek hasta kadın doktorun kolunu kırdı” (Milliyet, 22. 9.2012), “Oğlu ölen baba kadın doktoru boğmak istedi” (Habertürk, 25.5.2012) gibi başlıklar sağlık çalışanının çaresizliğini ve masumluğunu daha çok ortaya koyar. Ancak araştırmalar da kadın doktorların şiddetle daha sık karşı karşıya kaldıklarını gösterir (Milliyet, 20.6.2012).<br />
<br />
Mağdur/suçlu karşıtlığı doktor hatasından kaynaklanan sorunları haber yapma biçiminde de kendini gösterir. Bu haberlerde de genellikle hasta ve hasta yakınlarının sözlerine yer verilirken, sağlık çalışanlarının açıklamalarına başvurma çabası görülmez. Elbette yazılı basının sağlık çalışanlarına yönelik şiddeti genelleştirme, belki de olduğundan daha yaygın gösterme eğilimi vardır.<br />
<br />
Sağlık çalışanlarının şiddet olaylarını protesto etme biçimi de yine iyi/kötü, mağdur/suçlu karşıtlık eksenleri üzerine temellenen bir yaklaşımda yerini bulur. Protestoları konu alan haberlerde neredeyse bir sinema filmini düşündüren anlatımlar görülür. “Beyaz isyan” (Habertürk, 20.4.2012) ya da “beyaz öfke” gibi başlıklar, kötülerle karşı karşıya kalmış mağdur kahramanın en sonunda tepkisini gösterdiği izlenimi verir. Böylece süre giden durumun iyiler lehine değişeceği izlenimi verilir. Bu tepkiden de çekinmek gerektiği düşündürülür: Bu “öfke” ya da “isyan” dalgası şiddet gösteren “kötüleri” ve “suçluları” boğacaktır. Oysa şiddet tehdidiyle karşı karşıya olan sağlık çalışanları durumu basından çok daha yansız bir biçimde değerlendirirler. Protesto gösterilerinde gazete başlıklarının düşündürdüğü gibi şiddetin kendisini ya da şiddet gösterenleri hedef almaz, sistemi ve Sağlık Bakanı’nı eleştirirler. Elbette yazılı basında yer alan bu haberlerde sağlık çalışanlarının eleştiri ve savlarına yer verilmektedir. Ancak başlıklar durumu daha dramatik ve şiddet gösterene karşı alınmış tavırlar gibi yansıtmaktadır. Dolayısıyla yazılı basının sağlık çalışanlarının protesto gösterilerini ele alma biçimi de anlatı yaratımına katkıda bulunur. Bu söylem, geleneksel yalın anlatı kurallarına uyar.<br />
<br />
Ayrıca yazılı basının bir bölümünün “doktora şiddet” konulu haberlerin çekiciliğinden yararlanarak konu dışı haberlerin de bu kapsamda ele alındığı görülebilmektedir. Vatan Gazetesi’nde çıkan bir haber bu açıdan dikkate değerdir: “Yine doktora şiddet” başlığı altında verilen bir haberin devamında olayla ilgili açıklama yapan Ardahan İl Sağlık Müdürü’nün “Saldırı hastane dışında gerçekleştirilmiş. Öğrendiğimiz kadarı ile kişisel bir meseleden dolayı. Bu konuda biz çalışmalarımızı başlattık. Olayla ilgili henüz elimizde net bir şey yok” dediği belirtiliyor. Doktorun da olayla ilgili açıklama yapmak istemediği ve “bekâr olduğu” vurgulanır (Vatan, 5.7.12).<br />
<br />
Yazılı basın belki de bu anlatı yaratımına eğilimi nedeniyle sağlık işyerinde oluşabilecek farklı şiddet olaylarına fazla önem vermemektedir. Örneğin yapılan araştırmalar, idarecilerin sağlık çalışanlarına uyguladıkları şiddetin %12 oranında olduğunu ortaya koymaktadır (Milliyet, 20.6.2012). Bir hemşirenin, çalıştığı üniversite hastanesinin bölüm başkanına açtığı taciz davası ise “Hemşireden profesöre mobbing davası” (Milliyet, 13.2.2012) başlığıyla, belki de olayın ilgi çekici boyutuyla basında yer bulabilmiştir.<br />
<br />
<strong>3.3.Basının Sağlık Çalışanlarına Yönelik Eleştirileri</strong><br />
<br />
Gazetelerde ya da genel olarak medyadaki haberler, sağlık çalışanlarına yönelik şiddeti kınamaktadırlar, ancak bunun yanı sıra örtük bir biçimde bu şiddetin kimi zaman yüreklendirildiği de düşünülebilir. Kimi haberlerde doktorlara yönelik belirli bir eleştiri bulunduğu da sezilebilir. Türk Tabipler Birliği’nin sağlık çalışanlarına yönelik açıklamaları bile şiddet edimlerinin nedeninin hastaya yeterince zaman ayrılmasına elvermeyen sağlık sisteminden kaynaklandığını düşündürmekte, bu nedenle bir biçimde hasta mağduriyetinin şiddetin kaynağı olduğunu düşündürtmektedir (Habertürk, 12.10.2012). Örneğin Ankara Tabip Odası Başkanı Özden Şener’in “Yüksek beklentiler ve düşük hizmet kalitesi şiddete yol açıyor” sözleri (Hürriyet, 1.5.2012) gösterilen şiddetin belirli bir meşruluğu olduğunu, ancak yanlış yere yöneltildiğini sezdirmektedir.<br />
<br />
Basında çıkan kimi haberlerde şiddetin gerçek kaynağının sağlık çalışanları olduğuna ilişkin bir yananlam saptanabilir. Çünkü hasta ya da hasta yakınlarının gösterdiği şiddetin nedeninin, sağlık çalışanlarının isteyerek ya da istemeyerek benimsedikleri tutum ve davranışlar olduğu sezdirilir. Ancak bu durumun sistemden kaynaklandığı, doktorların da hastaya yeterince zaman ayıramamaktan yakındıkları basında genellikle vurgulanır (Sözcü, 2.12.2012). Saygı Öztürk, Sağlık Bakanlığı’nın “Şikâyet Hattı’nı” eleştiren yazısında “Doktorlar öldürülüyor, saldırıya uğruyor, Sağlık Bakanlığı onlara sahip çıkmak, bu saldırıların önünü almak yerine, doktorla hasta ya da yakınlarını karşı karşıya getiriyor” diyerek, bu konudaki doktor görüşlerine yer verir. (Saygı Öztürk, 2.12.2012). Ayrıca hükümet tarafından sağlığın ticarileştirildiğine ilişkin eleştirilere de birçok gazetede yer verilir.<br />
<br />
Gazetelerin “sağlık skandalı” haberleri de doktorları suçlayan, belli bir bakış açısına göre hedef gösteren iletiler gibi değerlendirilebilir. “Bir şeyin yok dediler, 10 gün sonra komaya girip öldü” başlıklı haber (Milliyet, 30.8.12) buna örnek verilebilir. Bu haberde ele alınan olayın elbette önemli bir haber değeri vardır. Bu ve buna benzer haberlerde genellikle hasta ve hasta yakınlarının hak arama çabası ele alınmaktadır. Ancak eleştirilmesi gereken doktorların açıklamalarına yer verilmemesidir. Hürriyet Gazetesi’nde çıkan “Çenemi geri verin” başlıklı haber de (Hürriyet, 13.04.2012) bunun bir örneğini sergilemektedir. Söz konusu haberde kuşkusuz ki oldukça zor durumda olan hastanın yakınmalarına ve doktorlarına yönelttiği eleştirilere yer verilmiştir: “Türkiye’de kol, bacak, yüz nakli oldu. Hatta kadının dişlerini bile yaptılar. Bana neden bir şey yapılamıyor. Çenem yamulduğu için dişlerim üst üste gelmediğinden yemek yiyemiyorum. Yemek yemeye hasretim. Eşimin yaptığı yemekleri canım istiyor. Yiyemediğim için dayanamıyorum, ağlıyorum. Çenemi geri istiyorum. Boynumu diktiler, başımı sağa sola zor çeviriyorum. Yüzümdeki elma gibi şeyle ömür boyu yaşayacağım. İnceltmiyorlar bile. Üzerimden deney yapıyorlar. Bacağımı da sakat bıraktılar. Türkiye’de yapılamıyorsa yurtdışına göndersinler artık bizi. Arap ülkelerinden, Suriye’den, Libya’dan bir sürü insan getirdiler. Özel hastanelere götürülüyor. Ben bu ülkenin vatandaşıyım, devlet bana bakmıyor. Her doktor, ‘nerede ameliyat olduysan oraya git’ diyor. Numune’deki doktor da ameliyattan sonra her iki ayda bir gelmemi, incelteceklerini söyledi. Bir yıl sonra da eskisi gibi olacağımı, hatta beraber yiyip içeceğimizi söyledi. Şimdi de ‘Ben Allah değilim’”. Aynı zamanda hastanın eşinin de hekimleri suçlayıcı sözlerine yer veren ve durum çarpıcı ve dramatik bir biçimde sergileyen gazete, araştırmasını hekimlerin görüşüne yer verecek kadar ileri götürmemiştir.<br />
<br />
Basında kimi zaman doktorları savunan haberlerde bile başlık ve ara başlıkların seçimi, tüm haberi okumaya zaman ayırmayan okura yanlış bir izlenim verebilir. Bir hekim annesinin sağlık çalışanlarına yönelik şiddeti eleştiren mektubuna yer verilen Hürriyet Gazetesi’ndeki yazı “Bir doktor annesinden… Ölmeyi hak ediyorsunuz” diye başlar (Nedim Bubik, 18.12.2012). Yazarın internet ortamında eriştiği bu mektubun başlığı da böyledir, elbette yazıyı çarpıcı kılmakta, metnindeyse hekim olmanın zorlukları anlatılmaktadır. Ancak dikkatsiz okura farklı bir ileti gönderebilmektedir. Posta Gazetesi’nde yer alan “Doktorun şikâyeti çıldırttı” başlıklı haberde de (Posta, 5.6.2012) hekime yapılan fiziksel saldırı ele alınmaktadır, ancak başlıktan, doktorun da “çıldırtıcı” bir davranışta bulunduğu izlenimi edinilebilir. “Doktora Şiddet Dinmiyor! Eşi Düşük Yapınca Doktoru Bıçakladı” başlıklı haberde de (Milliyet, 31.5.2012), olayın gerçekleştiği hastanenin Yönetim Kurulu Başkanı’nın söylediği sözlerden “kafasına bir kurşun sıkabilirim” tümcesi üst başlık olarak seçilir, böylece Yönetim Kurulu Başkanı’nın hastayı öldürmek istediği sanısı yaratılır. Oysa sözler tam olarak şöyledir: “Hastanemizde 2 yıldır tüp bebek tedavisi gören bir çiftten koca doktorumuzu muayene odasında bacağının 3 yerinden bıçaklayarak kaçtı. Toplumsal olarak bizler cinnet geçiriyoruz. Haklı ve haksız her yapılanı sorguluyoruz. Burası Urfa’da bir hastanedir. Bu olayı gerçekleştiren bir Urfalıysa bende Urfalıyım. Darp ve bıçaklamayı yapan arkadaşın kafasını kırabilirim. Kafasına bir kurşun da sıkabilirim. Bu şekilde de emniyete teslim edebilirim. Ama biz insanlara faydalı olma adına bu hizmeti getiriyoruz.” Dolayısıyla ara başlık için yapılan seçimin bilgilendirmek ve sözleri özetlemekten çok, ilgi çekmek için yapıldığı anlaşılabilir. Star Gazetesi’nde çıkan ve Prof.Dr.Gazi Yaşargil’in özel bir hastanede doktorlara yönelik yaptığı bir konuşmayı ele alan haberin başlığının “Hastalara ukalalık yapmayın” olarak seçilmesi de ilginçtir. (Star, 28.8.2012). Gazetede “Doktora şiddete İngiltere modeli” haberinin hemen altında yer alan bu haber, kullanılan sayfa düzenlemesi nedeniyle de örtük olarak şiddetin nedenlerinden birinin “doktorların ukalalığı” olduğunu sezdirmektedir. Prof.Dr. Yaşargil, ukalalığı “hastalarla tıbbi tanımlarla konuşmak” olarak açıklamaktadır, ancak haberin başlığı doktorlara yöneltilen önemli bir eleştiri niteliğindedir.<br />
<br />
Elbette sağlık çalışanlarına uygulanan şiddetin yaygınlaşması konusunda medyayı suçlamak doğru değildir. Medyanın bu olayları teşvik ettiği konusundan herhangi bir bulgu yoktur, ayrıca medyanın bu konuyu haber yapmaması da beklenemez. Eleştirilmesi gereken kimi gazetelerin kimi durumlarda şiddeti seyirlik, neredeyse eğlencelik bir durum gibi sunmalarıdır. Birçok durumda sağlık çalışanlarına uygulanan şiddet bir üçüncü sayfa haberinden öteye gidememektedir. “Cesedin bulunduğu sedyenin etrafında toplanan yakınlar, oraya gelen sağlık personellerine saldırdı. Saldırı anı güvenlik kamerasına yansıdı. Bir hastanın yakını kadın sağlık çalışanının kafasından tutarak duvara doğru fırlattı. Aynı çalışan daha sonra da bazı yakınlar tarafından tartaklandı” (Sözcü, 30.11.12) ya da “bıçakla doktoru kovaladı” (Hürriyet, 3.5.12) gibi satırlar durumunun ciddiyetinden çok, çarpıcılığını öne çıkarır. Böylece ayrıntılara yer verilmesi ve olayı betimlemek için kullanılan dil, olaya üçüncü sayfa haberi niteliği vermektedir. Bu tutum da sağlık çalışanlarına yönelik şiddeti bütünselci bir biçimde ele almayı zorlaştırmakta, bireysel sorunlara indirgemektedir. Hasta ve hasta yakınlarının hekimlere yönelik yakınmalarını dramatik haberler yapmak için kullanması, konuyu daha yakından araştırarak, hekimlerin görüşlerine yer vermemesi de kuşkusuz okur için daha çarpıcı olmakla birlikte, yine iyi/kötü, mağdur/suçlu karşıtlıkları üzerine temellenen tek yönlü bir bakış açısı sunmaktadır.<br />
<br />
<strong>3.4.Şiddete Yanıtın Basında Yer Alma Biçimi</strong><br />
<br />
Yetkililer, bir başka deyişle Sağlık Bakanları ya da idari amirler; sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin sorumlusu olarak cehaleti ve şiddet uygulayanların kişiliğini suçlarken, sağlık çalışanları sistemi, hükümeti ve Sağlık Bakanı’nı suçlamaktadırlar. Gazetedeki haberlerin büyük bir bölümünde de şiddetin kaynağı yalnızca şiddet uygulayan kişiler olarak gösterilmektedir. Yalnızca Türk Tabipler Birliği’nin ve sağlık çalışanlarının protesto gösterilerinde yaptıkları açıklamalara yer verildiğinde daha farklı savlar sunulabilmektedir. Şiddetin kaynağının, bencil, bilgisiz, çelişki içinde oldukları vurgulanan bireylere indirgenmesi sorunun da basitleştirilmesine yol açmaktadır.<br />
Sağlık çalışanlarına uygulanan şiddet konusunda medyada yer alan haberlerin şiddeti yeniden üretebileceği düşüncesi yaygındır. Ancak yetkili makamların olaylar sonrasında yaptıkları ve medyada yer alan açıklamalar da şiddeti yeniden üretebilecek, hatta yeni bir şiddet biçimi ortaya koyabilecek niteliktedir. Çünkü şiddete yanıt genellikle sözel şiddet biçiminde gelmektedir. Dönemin Sağlık Bakanı Recep Akdağ’ın açıklamaları bu açıdan dikkat çekmektedir: “O eli bükmek benim boynumun borcu” (Hürriyet, 10.5.2012), “Karşılarında beni bulurlar” (Habertürk, 21.4.12) gibi fiziksel şiddeti düşündüren sözler, “Magandalara müsaade etmeyeceğiz” (Habertürk, 24.12.2012) gibi argo ve hakaret niteliği taşıyabilen nitelemeler buna örnek gösterilebilir.<br />
<br />
İncelediğimiz yazılı basın haberlerinin de genellikle sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin bireysel edimlere indirgenmesi konusunda idari makamlardan farklı bir tutum benimsedikleri söylenemez. Kuşkusuz şiddet uygulayan bireylerin sorumluluğu yadsınamaz. Ancak bu haberlerde şiddetin toplumsal ve yapısal bir sorun olabileceği, hastanelerin düzeninden de kaynaklanabileceği göz ardı edilir. Bu konular yalnızca kimi köşe yazılarında ya da Türk Tabipler Birliği’nin ve sağlık çalışanlarının yaptıkları açıklamalarda yer bulur. Türk Tabipler Birliği ve sağlık çalışanları; idari makamların ya da medyanın tutumundan farklı bir yaklaşım benimser, sorunu bireylere indirgemezler, şiddetin sistemden kaynaklandığına ilişkin açıklamalar yaparlar.<br />
<br />
Yazılı basında sağlık çalışanlarına şiddet gösteren kişilerin ceza aldığına ilişkin haberlere de ender olarak rastlanmaktadır. Saldırı sonrasından gözaltına alınan kişilerin serbest bırakıldığına ilişkin haberler daha sık görülür. Kuşkusuz bu konu yazılı basının ihmalinden kaynaklanmamaktadır. Bununla birlikte saldırıların cezasız kaldığına ilişkin bir sanı uyanmasına neden olabilmektedir. Örneğin üç hekime ve bir sağlık teknisyenine saldıran hasta yakınlarının gözaltına alındıktan sonra “tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldıkları” belirtilir (Hürriyet, 3.5.2012).<br />
<br />
Elbette verilen cezalar kimi gazetelerde haber konusu olabilmektedir. “Doktorlara hakaret eden üç kişiye 14 ay hapis” haberi (Milliyet, 27.11.2012) ya da “Hemşireye hakarete 1 yıl hapis” (Hürriyet, 4.4.2012) haberi ilgi çekicidir. Sözel şiddete verilen ceza büyük bir olasılıkla yazılı basın tarafından çarpıcı bulunmuştur. Sözel şiddetin fiziksel şiddet kadar ilgi çekici bulunmadığı açıktır, bu nedenle sözel şiddetin hapis cezası alabilmesi dikkate değer bulunur ve desteklenir. Ama sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin cezasız kalabileceği kanısı, verilen cezaları konu alan gazete haberleri yoluyla da uyanabilir. Örneğin “Doktora saldırı cezasız kalmadı” başlığı (Milliyet 20.07.11), şiddetin ender olarak cezalandırıldığı yananlamını yaratır.<br />
<br />
Sağlık çalışanlarının karşı karşıya kaldığı şiddeti önleme çabaları da yazılı basında yer bulmaktadır. Bu çabalar kimi zaman yetkililerin aldığı önlemleri, kimi zaman da gazete yazarlarının önerilerini içermektedir. Milliyet Gazetesi yazarı Semih İdiz “ilk etapta hastanelerde, havaalanlarında olduğu gibi, çok sıkı güvenlik tedbirlerin” alınmasını ve hastane personeline psikolojik eğitim verilmesini önerir (Milliyet, 25.4.2012). Eski Sağlık Bakanı, hastanelere asılacak afişlerle yurttaşların uyarılıp bilinçlendirilebileceğini öngörür: “Bir tarafında <span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">sağlık çalışanları </span>diğer tarafında polis, güvenlik görevlisi ve yargıç resmi olan afişler bastırıp sağlık kurumlarına astıracağız” (Habertürk, 22.4.2012). Türk Tabipler Birliği “bu işi medya temizleyebilir” derken, “hekime şiddet dizilerde irdelensin” önerisini sunar (Habertürk, 12.10.2012). Burada ilginç olan nokta şiddet sorununu çözmekte iletişim araçlarının önemli bir işlev üstlenebileceğinin düşünülmesidir. Dolayısıyla iletişim araçları kimi zaman şiddetin kaynağında, sağlık çalışanlarını hedef gösteren bir güç, kimi zaman da doğruyu gösterecek bir öğretici gibi değerlendirilir.<br />
<br />
Öte yandan, bir üniversitenin tıp fakültesi ile bir yakın dövüş sporları federasyonu arasında imzalanan protokol ile sağlık çalışanlarına yönelik bir önlem; “Siyah kuşak doktorlar geliyor!” başlığı ile verilmektedir. Üniversite rektörü bu uygulamayı “Sonuçta hekimler kendilerini savunmak istiyor. Onun için savunma sporuna bütün hekimlerimizin ihtiyacı var” şeklinde açıklamaktadır (Habertürk, 10.5.2012).<br />
<br />
<strong>Sonuç ve Öneriler</strong><br />
<br />
Bir kamu sağlığı sorunu olan şiddet genelinde ve özellikle de sağlık işyeri ortamında şiddet özelinde ülkemizde yapılan araştırmalar, konunun ciddiyeti göz önünde bulundurulduğunda son derece azdır. Öte yandan şiddet tanımlarının çeşitliliği ve muğlaklığı araştırma bulgularının değerlendirilmesini etkilemekte ve standart bir tanımlamanın temel alınması ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Ayrıca şiddet vakalarının hangi işyeri ortamında gerçekleştiğinin belirlenmesi de yönetimsel açıdan farklı önlemleri ve uygulamaları saptayabilmek açısından gereklidir.<br />
<br />
Sağlık iletişimi disiplini her ne kadar tek başına sağlık işyerindeki şiddet gibi son derece karmaşık bir soruna yönelik bir çözüm sunamasa da öncelikle konunun bir kamu sağlığı sorunu olarak ele alınmasındaki önemli bir rol oynayabilir. Ayrıca olumlu sağlık çıktılarının elde edilebilmesi için ideal kamusal enformasyon ortamının oluşturulmasında rolü ve enformasyon kaynaklarının eğitiminde yol gösterici olabilir.<br />
<br />
Hürriyet, Milliyet, Sözcü, Posta, Habertürk, Vatan ve Star gazetelerinde yayınlanan sağlık çalışanlarına yönelik şiddet haberlerinin söylem çözümlemesi yöntemi ile gerçekleştirilen araştırmamızda medyanın bilgilendirme işlevi ve kamu yararı boyutu doğrultusunda sağlık çalışanlarına yönelik şiddet vakalarını ciddi bir kamu sağlığı sorunu olarak değil üçüncü sayfa haberi olarak yansıttığı bulgulanmıştır. Söylem çözümlemesi ile medyanın şiddet içeren haberleri verirken kullandığı dil, görsel malzeme ve anlatı yaratımı gibi unsurlar dikkate alındığında bu konunun nasıl daha çarpıcı kılınma çabası içinde olunduğu ortaya konulmuştur.<br />
<br />
Söz konusu haberlerdeki söylem; şiddet olaylarının neredeyse eğlencelik bir gösteri gibi algılanmasına, şiddetin yeniden üretilmesine, genelleştirilmesine, kanıksanmasına ve hatta meşrulaştırılmasına katkıda bulunmaktadır. Ayrıca nesnel bir haber dilinin kullanılmadığı bu haberlerde olguların kaybolduğu, bireysel edimlere indirgenen ve ender olarak cezalandırılan bir şiddet söylemi göze çarpmaktadır.<br />
<br />
Son olarak, bu haberlerde sağlık işyeri olarak hastanelerin ele alındığı, şiddetin ve saldırgan davranışın belirli bir tanım ve sınıflandırma kapsamında ele alınmadığı da görülmektedir.<br />
<br />
Şiddetin farklı düzeyleri göz önünde bulundurulduğunda; şiddetin ve saldırgan davranışın tek bir nedene ya da tek bir işleve indirgenmesinin mümkün olmadığı ve bu sorunun çözümünün de tekil olamayacağı da açıktır. Gerek geleneksel medya ve gerekse de yeni medya için tüm paydaşların görüşlerinin alınarak bir “sağlık iletişimi ve sağlık haberciliği yayın ilkeleri rehberinin” oluşturulması önemli bir adım olabilir. Ayrıca sağlık iletişimi konusunda yapılacak araştırmaların çoğalması, iletişim fakülteleri ile işbirliği yapılarak haber kaynağı kurumlara, kişilere, oluşumlara sağlık haberciliğini de içeren sağlık iletişimi eğitimlerinin verilmesi de faydalı olacaktır.<br />
<br />
<strong>Kaynakça</strong><br />
<br />
ALLI Benjamin O. (2008), Fundamental Principles of Occupational Health and Safety, 2.Baskı, Geneva, ILO.<br />
<br />
ANNAGÜR Bilge (2010), “Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet: Risk Faktörleri, Etkileri, Değerlendirilmesi ve Önlenmesi”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2(2): 161-173.<br />
<br />
AYDIN Berna Aydın vd. (2009), “Violence Against General Practitioners in Turkey”, Journal of Interpersonal Violence, 24 (12):1980-1995.<br />
<br />
BERRY Dianne (2007), Health Communication: Theory and Practice, London, Open University Press.<br />
<br />
BUBİK Nedim, “Bir doktor annesinden… Ölmeyi hak ediyorsunuz”, Hürriyet Gazetesi, 18.12.2012.<br />
<br />
CHAPELL Duncan ve Di MARTINO Vittorio (2006), Violence at Work, 3.baskı, Geneva, International Labour Organisation.<br />
<br />
DAHLBERG Linda L. ve MERCY James E. (2009), “The History of Violence as a Public Health Problem”, Virtual Mentor, American Medical Association Journal of Ethics, 11(2):167-172.<br />
<br />
Di MARTINO Vittorio (2000), “Violence in the workplace: The global challenge”. International Labour Organization, in Focus programme on safety and health at work and the environment, http://www.ilo.org, 11.01.2013.<br />
<br />
ERGUR Ali (2009), “İnsan ve Şiddet”, Hekime Yönelik Şiddet Çalıştayı, İstanbul, Türk Tabipleri Birliği-İstanbul Tabip Odası Yayını.<br />
<br />
GABE Jonathan (2008), “Violence against Doctors in the English National Health Service: The undermining of trust?”, [PPT], http://www.fcm.unicamp.br, 11.01.2013.<br />
<br />
İDİZ Semih, “Doktora Şiddet Evrensel Sorun, Milliyet Gazetesi, 25.04.2012.<br />
<br />
ILO, ICN, WHO ve PCI (2002), “Framework Guidelines for Addressing Workplace Violence in the Health Sector”, Geneva, Joint Programme on Workplace Violence of Health Sector.<br />
<br />
International Labour Organization Fact Sheet (2003), “Workplace Violence in the Health Services”.<br />
<br />
International Labour Organization (2005), Framework Guidelines for Addressing Workplace Violence in the Health Sector: The Training Manual.<br />
<br />
KESER ÖZCAN Neslihan ve BİLGİN Hülya (2011), “Türkiye’de Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet: Sistematik Derleme”, Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 13(6):1442-1456.<br />
<br />
LINSLEY Paul (2006), Violence and Agression in the Workplace: A Practical Guide for All Health Care Staff, UK, Radcliffe Publishing.<br />
<br />
MILCZAREK Malgorzata (2010), Workplace Harassment: A European Picture, Luxembourg: European Agency for Safety and Health at Work (EU-OSHA).<br />
<br />
RIPPON Thomas J. (2000), “Agression and Violence in Health Care Professions”, Journal of Advence Nursing, 31(2): 452-460.<br />
<br />
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlıkta Kalite ve Akreditasyon Daire Başkanlığı (2012), “Sağlık Bakanlığı Beyaz Kod Birimi” [PPT], TBMM Sağlıkta Şiddeti Araştırma Komisyonu, Ankara.<br />
<br />
Sağlık-Sen (2011), “Sağlık İşyeri Ortamında Şiddet: Halkın Şiddet Algısı ve Değerlendirmeleri-Ön Bulgular Raporu”, Ankara.<br />
<br />
STATHOPOULOU Hariklia (2003), “Violence and Agression Towards Health Care Professionals”, Health Science Journal, 1(2):1-7.<br />
<br />
World Health Organization Report (2002), Violence and Health: Summary, Geneva.<br />
<br />
Habertürk Gazetesi, “Beyaz İsyan”, 20.4.2012.<br />
<br />
Habertürk Gazetesi, “Karşılarında beni bulurlar”, 21.4.12.<br />
<br />
Habertürk Gazetesi, “Doktora saldırıya karşı ‘afişli’ önlem”, 22.4.2012.<br />
<br />
Habertürk Gazetesi, “Siyah kuşak doktorlar geliyor!”, 10.5.2012.<br />
<br />
Habertürk Gazetesi, “Oğlu ölen baba kadın doktoru boğmak istedi”, 25.5.2012.<br />
<br />
Habertürk Gazetesi, “Doktora şiddet dizilerde işlensin”, 12.10.2012.<br />
<br />
Habertürk Gazetesi, “Akdağ’dan asistan doktorlara müjde”, 24.12.2012.<br />
<br />
Hürriyet Gazetesi, “Hemşireye hakarete 1 yıl hapis”, 4.4.2012.<br />
<br />
Hürriyet Gazetesi, “Çenemi geri verin”, 13.4.2012.<br />
<br />
Hürriyet Gazetesi, “Doktora şiddet dünya basınında”, 1.5.2012.<br />
<br />
Hürriyet Gazetesi, “Kalp uzmanı! Hasta yakınları doktora saldırdı”, 3.5.2012.<br />
<br />
Hürriyet Gazetesi, “O eli bükmek benim boynumun borcu”, 10.5.2012.<br />
<br />
Hürriyet Gazetesi, “Hemşireye hakarete 1 yıl hapis”, 4.4.2012.<br />
Milliyet Gazetesi, “Hemşireden profesöre mobbing davası”, 13.2.2012.<br />
<br />
Milliyet Gazetesi, “Kadın doktora meydan dayağı”, 24.4.2012.<br />
<br />
Milliyet Gazetesi, “Doktora şiddet evrensel sorun”, 25.4.2012.<br />
<br />
Milliyet Gazetesi, “Doktorlara hakaret eden üç kişiye 14 ay hapis”, 27.11.2012.<br />
<br />
Milliyet Gazetesi, “Kolunda serumla 50 hastaya baktı”, 27.4.2012.<br />
<br />
Milliyet Gazetesi, “Doktora Şiddet Dinmiyor! Eşi Düşük Yapınca Doktoru Bıçakladı”, 31.5.2012.<br />
Milliyet Gazetesi, “Doktora saldırı cezasız kalmadı”, 20.7.2012.<br />
<br />
Milliyet Gazetesi, “Bir şeyin yok dediler, 10 gün sonra komaya girip öldü”, 30.8.2012.<br />
<br />
Milliyet Gazetesi, “Erkek hasta kadın doktorun kolunu kırdı”, 22.9.2012.<br />
<br />
Posta Gazetesi, “Doktorun şikayeti çıldırttı”, 5.6.2012.<br />
Sözcü Gazetesi, “Alo 184 yetti artık çık devreden”, 2.12.2012.<br />
<br />
Sözcü Gazetesi, 12.12.2012.<br />
<br />
Sözcü Gazetesi, “Ölen bir hastanın yakınının hemşireyi duvarı fırlattığı an güvenlik kameralarına böyle yansıdı”, http://www.sozcu.com.tr, 30.11.2012.<br />
<br />
Star Gazetesi, “Hastalara ukalalık yapmayın”, 28.8.2012.<br />
<br />
Vatan Gazetesi, “Yine doktora şiddet”, 5.7.2012. <br />
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt;"><br />
</span><br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span> </span></div>
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt;"><span style="font-size: small;">
</span></span></div>
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt;">
</span><br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
</div>
</div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-82556160888923065112013-06-19T12:38:00.001+03:002013-06-19T12:38:07.365+03:00SAĞLIK ÇALIŞANLARINA YÖNELİK ŞİDDET ve İNGİLTERE’DE BU SORUNA YÖNELİK SİYASA OLUŞTURULMASI ÖRNEĞİNE DAİR<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"> 1999 yılında
Birleşik Krallık'da hükümet öncülüğünde başlatılan “Sıfır Hoşgörü Siyasası”
(ZTP-Zero Tolerance Policing) ve bu kapsamda lanse edilen “Sıfır Hoşgörü
Bölgesi” (ZTZ-Zero Tolerance Zone) kampanyası Türkiye’de önemli bir sorun
olmaya devam eden sağlık çalışanlarına yönelik şiddet konusunda bir model
olabilir mi?<o:p></o:p></span><br />
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><br />
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Aslında "Sıfır
Hoşgörü" genel olarak suç ile mücadelede 1990'lardan beri kullanılan bir
kavram ve uygulamadır.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Biz de bu kavramı
"Sıfır Tolerans" olarak kullanıyoruz ancak bu stratejinin
kullanılmasında önemli bir noktaya da dikkat çekmek gerekiyor; eğer istenilen
hedefe ulaşılamazsa (örn. suç oranı azalmazsa) politikacılar kamuoyunda yüksek
oranda eleştiri alıyorlar ve bu stratejiyi uygulayan kurumlar da itibar kaybına
uğrama tehdidi ile karşılaşabiliyorlar. Bu nedenle, bu strateji; iki ucu keskin
bir bıçak gibi…<br />
<br />
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Öncelikle Birleşik Krallık’da
NHS'ler (National Health Service-Ulusal Sağlık Hizmeti) kapsamında başlatılan
kampanyanın değerlendirme sonuçlarında şiddet olaylarında azalma değil, belirli
dönemlerde artış görüldüğünü belirtelim (örn. Birleşik Krallık dâhilinde
İngiltere'de hedeflere bazı noktalarda ulaşılamadığı yönünde değerlendirmeler
bulunmakta)... Bunun en önemli nedenleri; şiddet tanımının kapsamının
genişletilmesidir. Avrupa Komisyonu'nun "iş ile ilgili şiddet" (work
related violence) tanımı AB ülkelerinde kullanılmaktadır ki örneğin istismar da
şiddet kapsamına alınmıştır (standart bir tanım kullanılması önemlidir) ve de
şiddetin rapor edilmesi teşvik edildiği için daha fazla şiddet vak'ası
kayıtlara geçmiştir. Bu noktada; zihinsel sağlıkları nedeni ile şiddet gösteren
hastaların durumlarının da farklı değerlendirilmelisi gerektiğini hatırlatalım…<br />
</span><a name='more'></a><br />
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Birleşik Krallık'da; yani
İngiltere, Galler, İskoçya ve İrlanda'da NHS'ler tarafından 1999'da 14 ana
inisiyatif ile başlatılan kampanya bazı NHS'lerde hızını kaybetse de örneğin
Galler bölgesinde 2011 yılında geliştirilerek (örn. ambülanslara da kamera konulması
gibi) uygulanmaya devam etmektedir. Galler'de eczacılar, GP'ler (aile
hekimleri) ve birincil sağlık hizmeti sağlayanlar hazırlanan posterleri
çalıştıkları yerlere asıyorlar. Posterlerde uyarı yer alıyor: şiddet içeren
davranış, istismar halinde haklarında kovuşturma yapılacağı belirtiliyor,
görsellerde sağlık personeli ve polis yan yana... Bu noktada "polis
devleti imajı" söz konusu olacaktır. Yine bu posterlerde saldırı nedeniyle
ceza alanların gazetelerdeki haberlerinin kupürleri yer alıyor, bu da "caydırıcılık"
açısından etkili bir örnek olarak kabul edilebilir. <br />
<br />
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Ayrıca tüm Birleşik Krallık'da
NHS'ler savcılıkla birlikte hareket ediyorlar. "İçki ve uyuşturucu"
kullandıkları için saldırganlaşan bireylerin sebep olduğu şiddet olayları bu
ülkede çoğunlukta, bu da önemli bir nokta ve Türkiye’de sağlık çalışanlarına
yönelik şiddet konusunda nedenlerden farklılık göstermektedir. <br />
<br />
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>İngiltere'de ise 2004 yılında en
geniş eğitim programı başlatılıyor. Sağlık çalışanlarına tek günlük
"Conflict Resolution Course" (Çatışma Yönetimi Dersi) veriliyor, 730
bin kişi bu eğitimi almış durumda. Tek günlük eğitim ne kadar maliyet-etkindir
diye de düşünmek gerekli…<o:p></o:p><br />
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><o:p></o:p></span><br />
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>BBC'de yer alan bir yorumda bu
kampanyanın (2007 yılına ait haber) NHS'lere (İskoçya hariç) 2005-2006 yılı için
100 milyon GBP'ye (yaklaşım 300 milyon TL) mal olduğu söyleniyor. Ekstra
güvenlik, eğitim personelinin devamsızlığından kaynaklanan maliyet, CCTV'ler,
alarmlar, açılan hukuk davalarında savunma hizmetleri vs. Bu harcamalar
Birleşik Krallık’da önemli eleştirilere neden olmuştu, Türkiye’de yapılan
harcamalar acaba sorgulanacak mı?<br />
<br />
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>ZTZ kampanyasına "önemli
olanın bu saldırı olaylarının bir daha tekrar etmemesinin önlenmesidir”
denilerek; saldırı ya da istismar yaşandığında çok geç olduğu eleştirileri getirilmiştir.
<br />
<br />
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>"<i style="mso-bidi-font-style: normal;">We don't have to take this</i>" sloganı ile ZTZ kampanyasındaki en
somut adım, saldırıda bulunan kişinin GP'ye kayıtlı olma hakkının elinden
alınmasıdır. Bu arada ameliyathaneye bile güvenlik görevlisi sokulduğu durumlar
var ki bunlar uç örnekler... NHS, güvenlik görevlilerine saldırganı etkisiz
hale getirmeleri için otorite verilmesini sağlamıştır (polis nezareti olmadan).
1000 GBP ceza kesiliyor; polis bir suç işledi demese de... <br />
<br />
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Bir diğer uygulama da
saldırganlara "kırmızı kart" gösterilmesi (hastaneden atılıyorlar
vs.). İyi bir analoji, özellikle de Türkiye gibi futbolun sevildiği ve
maçoizm/şiddet/futbol alâkası nedeniyle, bizde de düşünülebilir.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Genel olarak baktığımızda kampanyanın
retoriği sert olmak ve "saygı kültürünü teşvik etmek" üzerine
odaklanmış. Bu da kampanyanın genelinde dikkat çeken başarılı bir uygulama
olarak görülebilir. <br />
<br />
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Ayrıca 2003 yılında tüm sağlık
personeline yönelik olarak bir CD hazırlanmış. İskoçya'da pilot projeler
kapsamında sağlık çalışanlarına yönelik sorunu tırmandırmamaya yönelik
tekniklerin öğretilmesi, şiddete neden olan faktörlerin belirlenmesi için
araştırmalar yapılması, rehber kitapçıkların oluşturulması, üniversitelerle
işbirliğine gidilerek materyal üretimi ve eğitim, strateji üretilmesi için
işbirliği vb. yer aldığını görüyoruz. <br />
<br />
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Burada altını çizmek istediğim
bir nokta var. Şiddet gibi farklı tanımlamaları, farklı tezahürleri, farklı
nedenleri olan bir "kamu sağlığı sorunu", "Zero tolerance"
gibi "anında tedavi" ile çözümlenmeye çalışılmamalı. Yukarıda da belirtildiği
gibi konulacak tanım bile istatistikleri etkileyecektir. Şikâyet edilmesinin
teşvik edilmesi, mümkün olduğunca standart formların hazırlanması önemli
prosedürler olarak görülmeli. <br />
<br />
<span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Ancak bu soruna yönelik olarak
"şiddet riskini azaltmaya yönelik", risk değerlendirmesi vs. yaklaşımları
kamuoyunda artan korku ve endişeye neden olacaktır, riskin kapsayıcılığı da son
derece dikkat ister ki bu da ayrı bir yazının konusu…<o:p></o:p></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<o:p><span style="font-family: Calibri;"> </span></o:p></div>
<br />
</div>
</div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-64535552267035064772012-10-16T13:10:00.000+03:002012-10-16T13:28:06.475+03:00SAĞLIK İLETİŞİMİ VE "BİLGİ AÇIĞI"<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<h2 align="center" class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: center;">
</h2>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
<span style="font-size: small;">
</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Aşağıdaki yazım Workshop
Dergisi'nin Eylül-Ekim 2012 sayısında yayınlanmıştır. Kaynak gösterilmeden
kullanılmaması rica olunur...<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; mso-outline-level: 3; text-align: left;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p> </o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Kıt kaynaklara sahip insanların sağlık ve yaşam standartları açısından
önem taşıyan finansal, tıbbi, teknik vb. enformasyonları yeterince elde
edememesi bugün dahi çok önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bilginin ve enformasyonun toplumda eşit olarak dağılmamış olduğu bir gerçek.
Öncelikle “bilgi” ve “enformasyon” arasındaki ayırıma dikkati çekelim. Prof.Dr.
Aydın Uğur’un “Kültür Kıtası Atlası” adlı kitabında ifade ettiği gibi
enformasyon; “herhangi bir işlemden geçen ve bir dökümün, bir dizinin vb. içine
yerleşen veridir”. Öte yandan “olgulara ilişkin bir önermeler kümesi ya da
fikirler kümesi söz konusuysa, bu küme düzenliyse, usa dayalı bir yapı ya da
deneysel bir bulgu sunuyorsa ve sistematik bir biçimde ilerliyorsa o zaman bu,
bilgidir”. Dolayısıyla “DIKW (Data, Information, Knowledge, Wisdom) Hierarchy”
diye bilinen ve “Veri, Enformasyon, Bilgi, Bilgelik” diye tercüme
edebileceğimiz sıralama karşımıza çıkıyor. Örneğin medyadan ya da Google arama
motorundan bilgi değil, enformasyon elde ederiz. Bu iki kavram arasındaki
ayırımı yaptıktan sonra sağlık iletişimi açısından “Bilgi Açığı”nın ne anlama
geldiğini ve bu açığın nasıl kapatılabileceğine bir göz atalım. <o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p> </o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">“Bilgi Açığı Hipotezi” ya da “Bilgi Uçurumu Hipotezi”(“Knowledge Gap
Hypothesis”) 1970 yılında Tichenor, Donohue ve Olien isimli üç sosyolog
tarafından ortaya atılmıştır. Bu hipoteze göre kitle iletişimi enformasyonunu
bir sosyal sistem içinde yayılması arttıkça (örn. medya kampanyaları ile)
popülasyonun daha yüksek SES’e (Sosyo-Ekonomik Statü) sahip grupları bu
enformasyonu daha düşük SES’e sahip olanlara oranla hızlı elde eder ve daha
fazla fayda sağlarlar. Sistemdeki enformasyonu arttırmak bu gruplar arasında
zaten var olan farklılıkları daha da arttırır. “Enformasyona sahip olmayanlar”
(<em>information have nots</em>) sahip oldukları enformasyonu (ve dolayısıyla çoğunlukla
bilgilerini) arttırırlar ama“enformasyona sahip olanlar” (<em>information haves</em>) bu
enformasyonu çok daha yüksek düzeyde elde ederler. “Enformasyona sahip olanlar”
okuma ve anlamada iletişim becerilerine, daha çok hafızada saklanan
enformasyona, yeni enformasyonu anlayacak kapasite ve artan farkındalığa,
örneğin bir sağlık sorununu tartışabilecek kişilerle daha uygun sosyal
ilişkilere, seçici maruz kalma, kabul etme ve daha önceki farkındalıklardan
elde edilen mesajların saklanması gibi özelliklere sahiptirler. “Enformasyona
sahip olmayanların” ise iletişim becerileri çok azdır, okuma yetenekleri
genelde düşüktür ve bir “enformasyon gettosu” içine hapsedilmişlerdir.
Enformasyon sistemleri genellikle kapalıdır, dışarıyla irtibat genellikle kitle
iletişimi yoluyla kurulur ki bu da tek yönlüdür, mezenformasyon (kasti olmayan
hatalı ya da eksik enformasyon) yaygındır, içeriden elde edilen enformasyon
kabul görür ve benzer şekilde diğer topluluklara yayılır. <o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p> </o:p></span><br />
<a name='more'></a><br />
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Bu hipotez, medyada yayınlanan kampanyaların sosyal problemleri çözmeye
yarayan “her derde deva” bir özelliği olduğu fikrine karşı çıkar. Medyanın
bireyler üzerindeki etkisini biçimlendirmede sosyal çevrenin rolüne dikkati
çeken ilk medya araştırmalarından biri olan bu çalışma sonucunda eğitim
seviyesinin enformasyon edinmeyi ve enformasyondan yararlanmayı kolaylaştırırken,
aynı zamanda da iletişim yeteneğini de arttırdığı ortaya konulmuştur. Kitle
iletişim araçları bu araçlardan yararlanma olanağı bulunan kesimlerin
enformasyona ulaşmalarını kolaylaştırırken, bu araçlardan yararlanma olanağı
bulunmayan kesimlerle arasındaki bilgi açığını arttırmaktadır. “Bilgi Açığı Hipotezi”
üç değişken içerir: belli bir ortamda kitle iletişimi duyurusunun düzeyi,
bireylerin eğitim düzeyleri ve belirli bir konuda bireylerin bilgi düzeyi. Bu
hipoteze karşı hiç şüphesiz ki eleştiriler de getirilmiş, yapılan
araştırmalarla farklı değişkenler kullanılarak hipotez çürütülmeye çalışılmış ve
önemli gelişmeler de kaydedilmiştir. Ancak hipotez günümüzde halen tartışılmaya
devam etmekte, üzerinde yeni sınamalar yapılmaktadır. <o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p> </o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Ettema vd.’nin sağlık enformasyonu kampanyalarında bilgi açığının
etkileri üzerine yaptıkları araştırmada (1983) kitle iletişimi yoluyla bir
sisteme aktarılan enformasyonun bilgi açığını kapatabileceği gibi, bu açığı
daha da genişletebileceği ortaya konulmaktadır. Belirli bir konu hakkındaki
enformasyonu elde etmedeki motivasyonun ya da ilginin, bilgi açığında eğitimden
de önemli bir anahtar aracı olduğu, hatta açığın etkilerini kontrol edecek
etmen olduğu belirtilmektedir. Örneğin kalp ve damar hastalıklarına yönelik
enformasyon arama motivasyonundaki yaş ve kalp krizi geçirme tehdidi
kriterlerinin, kampanya öncesinde değil de kampanya sonrasında bilgi edinme
konusunda önemli bir belirleyici olduğu ortaya konulmuştur. Öte yandan bu
hipoteze getirilen diğer eleştirilerde veya yeni araştırmalarda Ettema vd.’nin
ortaya koydukları gibi motivasyon, tehdit ve konuyla ilgili olmanın yanı sıra
bilişsel “şemalar” gibi psikolojik faktörler, ırk ve toplumsal cinsiyet,
medyanın gücü ve kontrolü de dikkate alınmaktadır. Ayrıca kişinin geliri,
mesleği ve toplumda bilimsel içerikli haberlere verilen önemin az olması da
önemli bir etken olarak gösterilmektedir. <o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p> </o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Yukarıda belirtilen noktaları göz önünde bulundurduğumuzda farklı
kriterlerin etkili olduğu toplumdaki sağlıkla ilgili enformasyon açığını
kapatmanın tek bir reçetesinin olmadığı açıkça anlaşılıyor. Mc Luhan’ın
“karşınızdaki söylediklerinizi duymadıysa, aslında siz bir şey
söylememişsinizdir” sözü, doğru hedef kitlelere, doğru strateji ve araçlarla
enformasyon iletmenin sağlık iletişiminde arzu edilen bilgi, tutum ve davranış değişikliklerine
neden olacağını bize hatırlatmalıdır. Sağlıkla ilgili enformasyona sahip olanlar
ve olmayanlar arasındaki “bilgi açığını” gidermede eğitimin yanı sıra
geleneksel medyanın yanı sıra internet ve sosyal medyanın da etkin kullanımı,
bu teknolojilere ulaşımın sağlanması ve maliyetinin düşürülmesi, etkilerinin
ölçümlenmesi, içeriklerin niceliğinin değil niteliğinin ön plana çıkarılması
üzerinde durulması gereken noktalardır. Kişiler arası iletişim de hiç şüphesiz
ki bu açığı kapatmada halen önemli bir strateji olmaya devam edecektir.
Toplumdaki “sağlık enformasyonu arayanların” (<em>health information seekers</em>)
oranını arttırmak, bunu yaparken de enformasyon yoksullarının bireysel,
çevresel koşullarını geliştirmek ve onları enformasyon varsılı haline getirmek
hedeflenmelidir. <o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
<span style="font-size: 14pt;"><o:p><span style="font-family: Calibri;"> </span></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-size: small;">
</span></div>
<h4 style="text-align: left;">
Kaynakça<o:p></o:p></h4>
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"></span><br />
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"></span><br />
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"></span><br />
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"></span><br />
<span style="font-family: "Cambria","serif"; font-size: 12pt; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><h2 align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p></o:p></span></h2>
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Karen Glanz,
Barbara K. Rimer ve K. Viswanath, Health Behaviour and Health Education:
Theory, Research and Practice, CA: Jossey-Bass, 2008.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p> </o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Aydın Uğur,
Kültür Kıtası Atlası, İstanbul: YapıKredi Yayınları, 2002. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 4.8pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p> </o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 4.8pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">İnci Çınarlı, Sağlık İletişimi ve
Medya, Ankara: Nobel Yayınları, 2008. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
</div>
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
<br /></div>
<div style="text-align: left;">
</div>
<h2 class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></h2>
<h2 class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left;">
<o:p><span style="font-family: Calibri;"> </span></o:p></h2>
<h2 align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<span style="font-family: Times New Roman;">
</span></h2>
</span><br />
<h2 align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
</h2>
</div>
</div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-15994245956759830482012-08-14T15:56:00.002+03:002012-08-15T11:38:37.308+03:00SOSYAL MEDYA, WEB 2.0 ve SAĞLIK<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Aşağıdaki yazım Workshop Dergisi'nin
Temmuz-Ağustos 2012 sayısında yayınlanmıştır ve sağlık enformasyonu üreten/ileten kurum ve kuruluşlar için bir “Sosyal Medya
Rehberi” oluşturulması çağrısını içermektedir... Kaynak gösterilmeden
kullanılmaması rica olunur... </span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: center; text-indent: 35.45pt;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjkmzhUVnNBmh8Ih1KyDrTLVCz7utAtVUaTCDR5bHfVIj6HcTuHFig-zG3H31KhBKkpVId8yw_bqbljDnNYR4ueZGRmSjBNPtlDHaFJ0A87q1vaBL1cjfowFGJMBpKlmg9ADFDJUj5Gii4/s1600/SocialMediaMedicine2A.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><img border="0" height="120" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjkmzhUVnNBmh8Ih1KyDrTLVCz7utAtVUaTCDR5bHfVIj6HcTuHFig-zG3H31KhBKkpVId8yw_bqbljDnNYR4ueZGRmSjBNPtlDHaFJ0A87q1vaBL1cjfowFGJMBpKlmg9ADFDJUj5Gii4/s200/SocialMediaMedicine2A.jpg" width="200" /></span></a><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Yukarıdan aşağıya tek yönlü enformasyon iletimi, medya ve iletişim
teknolojilerindeki gelişmelerle birlikte internetin çok daha dinamik,
etkileşimli ve de tartışmaların çevrimiçi süregittiği bir biçim aldığı yeni bir
modele yerini bırakmıştır. Öyle ki internetin Web 1.0’dan (monolog), Web 2.0’a (diyalog)
“atlaması” ile artık sadece tüketen değil, üreten ve tüketen ziyaretçi söz
konusu olmuştur. Tabii burada hemen hatırlatmakta yarar var; sağlığın hassas ve
kendine has özellikleri olan bir hizmet alanı olması nedeniyle, sağlık
iletişiminde hedef kitlelerin birer tüketici olarak değil de “hasta”, “sağlık
enformasyonu/hizmeti arayanlar” ya da daha basitçe ifade etmek gerekirse birer
“birey” olarak ele alınması yerinde olacaktır. Sağlık hizmetleri pazarlaması ve
iletişiminde ise bireylere çıkar odaklı yaklaşılmaktadır. </span></span></div>
<h3 class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
</h3>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14pt;"> Kamu sağlığının en dinamik alanı olan sağlık iletişiminde artık enformasyon sadece
bir noktadan tek yönlü olarak gönderilmemekte, diyalogu mümkün kılan,
kolaylaştıran ve hedef kitleden geri-beslemeyi almaya önem veren bir yapılanma
ile dolaşıma girmektedir. Facebook, Twitter, MySpace, LinkedIn ve Flickr gibi
sosyal ağ ve sosyal paylaşım siteleri üzerinden sanal toplulukların kurulması
ile paylaşılan ilgiler üzerinden sağlık enformasyonu arayanları ve sağlayanları
buluşturan bir ortam oluşmuştur. Sosyal medya her geçen gün katılımcılarını,
ilgi ve kullanım alanlarını arttırarak özellikle de sağlık enformasyonun önemli
bir kaynağı olma yolunda ilerlemektedir. Sosyal medyanın sağlık enformasyonu
üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri hiç şüphesiz ki henüz üzerinde yazılıp
çizilmesi için oldukça yeni bir alandır. Aşağıda sosyal medyanın sağlık
iletişiminde ve sağlık hizmetleri iletişiminde nasıl etkin kullanılabileceği
ile ilgili ipuçları iletilmeye çalışılmıştır.<span style="color: black;"><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
</div>
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"></span><br />
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"></span><br />
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><a name='more'></a></span><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-indent: 35.4pt;">
<em>CDC</em> (<em>Centers For
Disease Control and Prevention</em>) tarafından yayınlanan “Sağlık İletişimi
Uygulayıcıları İçin El Kitabı”nda sosyal medyanın ve diğer iletişim
teknolojilerinin sağlık iletişimi üzerindeki olumlu etkileri şöyle ifade
edilmektedir: <span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p></o:p></span></div>
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: TR;">o</span><span style="font-size: 7pt; mso-bidi-font-family: Times; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: TR;"><span style="font-family: Calibri;"> </span></span><span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Sağlık ve güvenlikle ilgili enformasyonun potansiyel etkisini ve <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>zamanında yayılmasını arttırır, enformasyon
paylaşımını kolaylaştırmak için hedef kitle ağlarını güçlendirir.</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p></o:p></span></div>
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: TR;">o</span><span style="font-size: 7pt; mso-bidi-font-family: Times; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: TR;"><span style="font-family: Calibri;"> </span></span><span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Daha geniş, daha çeşitli hedef kitleleri kapsayacak şekilde erişimin
yayılmasını sağlar.</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p></o:p></span></div>
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: TR;">o</span><span style="font-size: 7pt; mso-bidi-font-family: Times; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: TR;"><span style="font-family: Calibri;"> </span></span><span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Belirli hedef kitlelere daha kolay tasarlanabilecek ve
hedeflendirilebilecek sağlık mesajlarını bireyselleştirir ve güçlendirir. </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p></o:p></span></div>
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: TR;">o</span><span style="font-size: 7pt; mso-bidi-font-family: Times; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: TR;"><span style="font-family: Calibri;"> </span></span><span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Etkileşimli iletişimi, bağlantı kurmayı ve kamusal yükümlülüğü
kolaylaştırır.</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p></o:p></span></div>
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: TR;">o</span><span style="font-size: 7pt; mso-bidi-font-family: Times; mso-fareast-font-family: "Courier New"; mso-fareast-language: TR;"><span style="font-family: Calibri;"> </span></span><span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">İnsanları daha güvenli ve sağlıklı karar almaları için güçlendirir. Sosyal
medyayı sağlık iletişim kampanyalarına dâhil eder. <o:p></o:p></span></div>
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Yukarıda belirtilenlere ek
olarak sağlık hizmeti sağlayanlar açısından sağlık kuruluşlarının web siteleri</span><span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">, <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">sağlık enformasyonu içeren diğer
web siteleri (örn. doktor veya ebelik uzmanlık grupları)</span>, <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">doktorların kurumsal/bireysel web siteleri,
bloglar, sağlık ürünlerine erişim</span>, <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">çevrimiçi destek grupları, video gönderimler gibi araçlarla sağlık
iletişimi ve sağlık hizmetleri iletişimi yeni bir boyut kazanmıştır. </span></span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p></o:p></span></div>
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<br /></div>
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Sosyal medyada sağlık
hizmeti sağlayanları bekleyen riskler ise hasta mahremiyetinin ihlâl edilme
potansiyeli (örn. </span><span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">hastaların kişisel bilgilerinin satılması), u<span style="mso-bidi-font-weight: bold;">ygun olmayan baskı yapılması (örn. ürün
promosyonu)</span>, y<span style="mso-bidi-font-weight: bold;">asa ve etik
kurallara uyulmaması (örn. telif gibi)</span>, p<span style="mso-bidi-font-weight: bold;">rofesyonel ve özel yaşamın birbirinden ayrılmaması olarak ifade
edilebilir. </span></span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p></o:p></span></div>
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<br /></div>
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Sosyal medyada doğru sağlık
iletişimi için aşağıdaki noktalara dikkat edilmesi gereklidir: </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p></o:p></span></div>
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt;">
<br /></div>
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 35.4pt; text-indent: 0.05pt;">
<span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"></span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p>
</o:p></span><br />
<span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><div style="text-indent: 0.05pt;">
<span style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold;"></span><span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";"><o:p><span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span></o:p></span></div>
<span style="font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Courier New";"><span style="font-family: Times New Roman;">o</span></span><span style="font-family: "Calibri","sans-serif"; font-size: 7pt; mso-fareast-font-family: "Courier New";"> </span><span style="font-family: Times New Roman;"><span style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold;">Kamu sağlığı
çıktılarının geliştirilmesi için sosyal medyada sağlık enformasyonunun
zamanında, erişilebilir ve güvenilir olması önemlidir.</span></span><br />
<u2:p></u2:p><span style="font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Courier New";"><span style="font-family: Times New Roman;">o</span></span><span style="font-family: "Calibri","sans-serif"; font-size: 7pt; mso-fareast-font-family: "Courier New";"> </span><span style="font-family: Times New Roman;"><span style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold;">Sosyal medya kullanıcısı bir sağlık hizmeti sağlayıcısı; stratejik
olmalıdır.</span></span><br />
<u2:p></u2:p><span style="font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Courier New";"><span style="font-family: Times New Roman;">o</span></span><span style="font-family: "Calibri","sans-serif"; font-size: 7pt; mso-fareast-font-family: "Courier New";"> </span><span style="font-family: Times New Roman;"><span style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold;">“Ne söylenmeli (ihtiyaç ne yönde), niçin söylenmeli, kime ve ne zaman
söylenmeli” sorularına cevap vermelidir. </span></span><br />
<u2:p></u2:p><span style="font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Courier New";"><span style="font-family: Times New Roman;">o</span></span><span style="font-family: "Calibri","sans-serif"; font-size: 7pt; mso-fareast-font-family: "Courier New";"> </span><span style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold;"><span style="font-family: Times New Roman;">Sosyal medya araçları kullanılırken süreklilik </span></span><span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">esas
olmalıdır. </span><br />
<span style="font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Courier New";"><span style="font-family: Times New Roman;">o</span></span><span style="font-family: "Calibri","sans-serif"; font-size: 7pt; mso-fareast-font-family: "Courier New";"> </span><span style="font-family: Times New Roman;"><span style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold;">Sadece tek yönlü
enformasyon iletimi için değil, diyalog amacı ile kullanılmalıdır.</span><span><o:p></o:p></span></span><br />
<div style="text-indent: 0.05pt;">
<span style="font-family: Times New Roman; font-size: small;">
</span></div>
</span></div>
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 35.4pt; text-indent: 0.05pt;">
</div>
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt 35.4pt; text-indent: 0.05pt;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"></span></span><br />
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"></span></span></div>
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<div style="text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Öte yandan sağlık hizmetleri ve ilaç
firmaları açısından baktığımızda ise; ilaç şirketlerinin ürün promosyonu,
hastalık/sağlık ile ilgili farkındalık yaratma ve özellikle de hükümet ile
ilişkileri de içine alan konularda soysal medyayı kullanmakta olduklarını
görmekteyiz. İlaç şirketleri veya sağlık hizmetleri yapan özel kuruluşlar
tarafından sponsorluğu yapılan hasta grupları(ör. Crohn ya da MS hastalarının
bir araya geldiği topluluklar) da en sık kullanılan sosyal medya
stratejilerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu noktada ABD’de Ağustos
2011’de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Facebook</i>’un, ilaç
firmalarının sayfalarına kullanıcılar tarafından yapılan yorumları silme
seçeneğini kaldırması üzerine pek çok ilaç firması <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Facebook </i>hesaplarını kapattıklarını ve FDA’in (Federal Drug
Administration) belirli bir sosyal medya rehberi olmaması nedeniyle bunu
yaptıklarını ifade ettiklerini de belirtelim. Ülkemizde özel hastanelerin
geleneksel medyadaki tanıtımlarına getirilen yasal sınırlandırmaların
neticesinde de henüz yeterli düzenlemelerin yapılmadığı sosyal medya; henüz tam
anlamıyla nasıl kullanılacağı, nasıl gözlemlenip, nasıl etkisinin ölçümleneceği
üzerinde yeterince kafa yorulmamış bir ortam niteliğindedir. </span></div>
<div style="text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div style="text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Times","serif"; font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman";">Yuka</span>rıda belirtilen hususları göz önünde bulundurduğumuzda sağlık
enformasyonu üreten/ileten kurum ve kuruluşlar için bir “Sosyal Medya Rehberi”
oluşturulması yerinde olacaktır. T.C. Sağlık Bakanlığı, Türk Tabipleri Birliği,
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, TÜHİD, Reklamcılar Derneği, Özel Hastaneler ve
Sağlık Kuruluşları Derneği ve Hasta Hakları Derneği gibi paydaşlar bir araya
gelerek; öncelikle regülasyonlar ve nihayetinde de etik ilkeler konusunda fikir
alışverişinde bulunmalıdırlar. Ortaya konulacak rehber, teknolojideki hızlı
ilerlemeler göz önünde bulundurularak güncellenmelidir. </div>
</div>
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<div style="text-indent: 35.4pt;">
</div>
</div>
</span><div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<div style="text-indent: 35.4pt;">
</div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Kaynakça </span></b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<span style="mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p></o:p></span><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">CDC, “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">The Health Communicator’s
Social Media Toolkit</i>”, Temmuz 2011. </span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Debroah Glik, “S<i style="mso-bidi-font-style: normal;">hifting Gears: How
Social Media is Helping Redefine Health and Risk Communication</i>”, UCLA
Webinar, 16 Kasım 2011. </span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Simon Sikorski,“Rise of Digital Doctor: Health Care Social Media
Infographic”, http://www.healthcaremarketing.com, (09.02.2012). </span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;">Stacey L.Gluick,“<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Think Before You
Tweet: Risks Health Care Professionals Face With Social Media</i>”, 27 Nisan
2011, http://www.corporatecomplianceinsights.com, (06.07.2012).</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: TR;"><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: left; text-indent: 35.45pt;">
</div>
<span style="font-family: Calibri;"></span></div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-30923728001271374542012-06-11T18:02:00.001+03:002012-06-11T18:02:18.149+03:00SAĞLIK ÇALIŞANLARINA YÖNELİK ŞİDDET<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: left;">
</div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif; font-size: large;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><o:p><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"><strong> </strong><span style="line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;">Aşağıdaki yazım Workshop
Dergisi'nin Mayıs-Haziran 2012 sayısında yayınlanmıştır, kaynak gösterilmeden
kullanılmaması rica olunur...</span> </span></span></span></span></span></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Cambria","serif"; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><o:p><span style="line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span> </span></span></span></o:p></span><span>Aile içi şiddet, futbolda şiddet, trafikte
şiddet, öğretmene, sağlık personeline yönelik şiddet; gündelik hayatın her alanına
yayılmış bir şiddet olgusu söz konusu. Şiddetin toplumsal hayatımızı kuşattığı,
hatta bir epidemi haline geldiğini söylemek pek de abartılı olmasa gerek. Ve tabii
son kertede şiddeti yani savaşı da unutmamak gerekli… En temel olarak özel ve
kolektif şiddet tipolojisi ile ele alınabilecek şiddet; toplumda yaşanan dönüşümlere
paralel olarak daha yaygın hale gelmekte ve nedensel olarak da çeşitlenme
göstermektedir. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif; font-size: large;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">Şiddetin tanımı muğlâktır. Sosyolog Ali Ergur
şiddetin tanımının muğlâk kalmasını kavramsal bir boşluk olarak değil,
ideolojik bir mesele olarak değerlendirmektedir. Öyle ki şiddetin bu
tanımlanamazlığı, şiddeti meşrulaştırmanın başka bir yolu olarak karşımıza
çıkmaktadır. Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet bağlamında da çıkış noktası
olarak ele alınan tanımlamalar da görecelilik ve muğlâklık içermektedir. WHO’nun
(Dünya Sağlık Örgütü) tanımına göz atalım: “Şiddet; kişinin kendisine, bir
gruba ya da topluma karşı yöneltilen yaralama, ölüm, psikolojik zarar, gelişim
bozukluğu ya da yoksun bırakma ile sonuçlanan ya da sonuçlanma olasılığı yüksek,
kasıtlı fiziksel güç ya da yetki kullanımının gerçekleştirilmesi ya da
tehdididir”. Bu tanım dünyanın pek çok ülkesinde şiddet ile mücadelede temel
olarak ele alınmaktadır. Bu tanımın yanı sıra Avrupa Komisyonu’nun “iş ile
ilgili şiddet” tanımı da özellikle son yıllarda sağlık çalışanların yönelik artan
şiddet ile mücadelede Avrupa ülkelerinde sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. İş ile
ilgili şiddet; “kişilerin işleri ile ilgili durumlarda istismar, tehdit
edildikleri veya saldırıya uğradıkları; güvenlikleri, iyi-olma halleri ve
sağlıklarına yönelik açık ya da örtülü olaylara atıfta bulunmaktadır”. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Bu tanım, istismarın da şiddet tanımına dâhil
edilmesi açısından farklılık göstermektedir. Tanımların çeşitliliği ve
muğlâklığı hiç şüphesiz ki istatistikleri de etkileyecek, araştırma sonuçları
değerlendirirken hangi tanımdan yola çıkıldığı önem kazanacaktır. <o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><o:p> </o:p></span></span></span></div>
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif; font-size: large;"><a name='more'></a></span><div style="text-align: left;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">Şiddetin biyolojik, psikolojik, sosyolojik kökenleri
üzerinden hareket eden akademisyenler olduğu gibi ekonomi politikalarını da şiddetin
çıkış noktası olarak kabul edenler de vardır. Sonuç olarak şiddeti tek bir
nedene ya da tek bir işleve indirgemek mümkün olmadığı gibi, şiddetin karşısına
dikilirken de çözümün tek olamayacağını, uzun ve zahmetli bir mücadele
olacağını, şiddetin yeniden üretimine katkı sağlamayacak önlemlerin alınması
gerektiğini de unutmamak gereklidir. <o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><o:p> </o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">Sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin
nedenlerine gelince; başta doktor ve diğer sağlık çalışanları ile hasta
arasındaki iletişim eksiklikleri (örn. sağlık çalışanlarının eğitimlerinin
kişiler arası iletişimi içermemesi), adalet sistemine duyulan güvensizlik, neo-liberal
ekonomi politikalarının rekabeti körüklemesi sonucunda sağlığın gittikçe
metalaşması ve ticarileşmesi, sağlık hizmetlerinde alıcıların bilgilendirilmelerindeki
eksiklikler, hastanelerdeki güvenlik tedbirlerinin yetersizliği, sağlık
çalışanlarını koruyucu yasal düzenlemelerin eksikliği ve tıp bilimine yönelik olumsuz
imajın artması olarak sayılabilir. Bu noktada acil servisler, doktor
muayenehaneleri, hasta koğuşları/odaları, ambulanslar, bekleme salonları,
hastanelerdeki danışma masaları ve diğer alanlar şiddetin farklı nedenlerle görüldüğü
mekânlar olarak değerlendirilmeli ve önlemler de buna göre alınmalıdır. <o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif; font-size: large;">
</span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"> </span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"> Hiç şüphesiz ki yukarıda sayılan nedenlerin
hepsinin tek tek büyüteç altına alınması gerekiyor. Öncelikle şiddet gösteren
tarafın hiçbir şekilde mazur görülemeyeceğinin altının çizilmesi gerekiyor. Sağlık
personeline şiddet hiç şüphesiz ki bizim ülkemize ait bir sorun değil; <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Google</i>’da bir arama yaptığınızda
İngiltere, ABD, Fransa, Çin, Hindistan ve daha pek çok ülkede bu soruna yönelik
haberlere ve kampanyalara rastlamak mümkün. Ancak bu sorunun sıklıkla yaşandığı
ülkelerde “sorumluluk duygusundan yoksunluğun” önemli bir etmen olarak ele alındığını
da belirtelim. <o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif; font-size: large;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span></span></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"><span style="mso-tab-count: 1;"></span> Son derece
ağır bir eğitimden geçen ve özveri ile çalışan sağlık çalışanlarının şiddet ile
karşılaşmalarında herhangi bir fiziksel yaralanma görülmese de travma sonrası
stres, yaptıkları işi sorgulama, suçluluk hissetme, kendinden şüphe etme gibi
durumlar söz konusu olmaktadır. İşgücü kaybı, alınan önlemler (kameralar, panik
düğmeleri, güvenlik görevlilerin arttırılması, hukuki süreç nedeniyle yapılan
masraflar vs.) de devlete önemli bir ekonomik maliyet getirmektedir.<o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif; font-size: large;">
</span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"> </span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"> Paydaşların, yani Sağlık Bakanlığı, İçişleri
Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, doktorlar ve diğer sağlık personeli, devlet
ve özel hastanelerin yöneticileri, hasta ve hasta yakınları, meslek
kuruluşları, hasta hakları ile ilgili STK’lar, akademisyenler (tıp, sağlık
bilimleri, sosyoloji, psikoloji, iletişim…) ve medyanın bir araya gelerek bu
sorunu irdelemeleri gerekiyor. Bu çalışmalarda toplumun çeşitli katmanlarında
kendini gösteren “hastalıklı ilişkiler yumağını” çözmek ve şiddetin yeniden
üretiminin önlenmesi esas olmalıdır. Toplumun ruh sağlığı haritası çıkarılsa
nasıl bir sonuç çıkar diye insan merak ediyor doğrusu…<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif; font-size: large;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">Medya da şiddeti kolaylaştıran ya da
kanıksatan, şiddeti yalnızca bir üçüncü sayfa haberi olarak veren bir araç değil
de; şiddetin nedenlerini sorgulayan, kamuoyunu bilgilendiren, kamu sağlığını
ilgilendiren bir sorunla ilgili olarak farklı paydaşların görüşlerinin özgürce
tartışılabildiği, tarafsız bir ortam sunarak işlevini yerine getirmelidir. <o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif; font-size: large;">
</span></div>
<div style="text-align: left;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left; text-indent: 35.4pt;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">Son olarak da kısa bir zaman önce medyadaki
bir haberden öğrendiğimiz üzere sağlık çalışanlarına üniversite destekli
yakın-dövüş eğitiminin verilmesinin ise şiddetin çözümüne değil, ancak yeniden
üretilmesine katkıda bulunabileceğinin de altını çizelim… Çatışma
çözümü/yönetimi, kişilerarası iletişim ve sağlık okuryazarlığı eğitiminin
yerine böyle bir yönteme başvurmak, “korku kültürünü” beslemekten başka bir
şeye yaramayacaktır. Sağlık iletişiminin bu noktada paydaşlar açısından önemli
bir “birleştirici” ve “diyalog aracı” olabileceğini hatırlatalım.<o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif; font-size: large;">
</span></div>
<div style="text-align: left;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">Kaynakça<o:p></o:p></span></span></span></b></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif; font-size: large;">
</span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">Ali Ergur, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“<i style="mso-bidi-font-style: normal;">İnsan ve Şiddet</i>”, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Hekime Yönelik Şiddet Çalıştayı</b>, İstanbul: Türk Tabipleri
Birliği/İstanbul Tabip Odası Yayını,<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>2009.<o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif; font-size: large;">
</span></div>
<div style="text-align: left;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">Artun Ünsal, “<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Genişletilmiş
Bir Şiddet Tipolojisi</i>”, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Cogito:
Şiddet</b>, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, S.6-7, Kış-Bahar 1996. <o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif; font-size: large;">
</span></div>
</div>PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-67687019765012471372012-05-04T19:43:00.002+03:002013-06-19T09:55:21.233+03:00İLAÇ SEKTÖRÜNDE SOSYAL SORUMLULUK<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="text-align: left;">
<span style="line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"> Aşağıdaki yazım Workshop Dergisi'nin Mart-Nisan 2012 sayısında yayınlanmıştır, kaynak gösterilmeden kullanılmaması rica olunur...</span> </span></span></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-size: large;"></span> </div>
<div style="text-align: left;">
<span style="line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"> İlacı bir ürün olarak diğerlerinden ayıran en önemli özelliği hayat
kurtarabilmesinin yanı sıra kimi zaman da yan etkiler, kontrendikasyon (karşıt
etki) ve etkileşim nedeni ile de zarar verebilme olasılığını içermesidir. İlaç,
yine aynı şekilde diğer hizmet alanlarından "ikame edilemez" ve
"ertelenemez" özelliği ile ayırt edilmesi gereken sağlık hizmetinin
bir segmenti olması nedeniyle de son derece hassas üretim, pazarlama ve
iletişim stratejilerine sahip olmalıdır. Bu noktadan hareketle günümüz iş
dünyasının olmazsa olmaz stratejik bir konsepti haline gelen ve ilaç sektöründe
de artan uygulamalarla karşımıza çıkan kurumsal sosyal sorumluluk (KSS) uygulamalarının
altında yatan nedenlerin ve etkilerinin değerlendirilmesinin de yine bu temel
üzerine inşa edilmesi gereklidir. <o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><br /><span style="font-size: large;"></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
<span style="font-family: "Cambria","serif"; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"> Maddesel
olmayan değerlerin yükselmeye başlaması ile birlikte günümüzde toplum
üyelerinin "sorumlu kurumsal vatandaş"tan beklentilerinin de
arttığını görmekteyiz. Bu beklentilerin yanı sıra ilaç şirketlerinin kriz
yönetiminde yaşadıkları zorluklar ve itibarlarının sıklıkla sorgulanarak
eleştirilerin hedefi olmaları da sektörde KSS uygulamalarının artmasında önemli
bir etken olmuştur. Eleştirilerin yüksek kâr oranı, fiyat sabitleme, hayvanlar
üzerinde deney yapılması, araştırma yöntemleri (örn. verilerin manipülasyonu),
gereksiz ilaç geliştirme sonucu aşırı tüketime yöneltme ve çevreye yönelik
endişeler gibi konular üzerinde yoğunlaştığı görülmektedir. Ayrıca bir diğer
önemli eleştiri noktası da ilaca ulaşamayan kitlelerin varlığıdır. Öyle ki Winslow'un
"<i style="mso-bidi-font-style: normal;">kadınlar ve erkekler hastalandılar
çünkü yoksullar, hasta oldukları için daha yoksul hale geldiler ve daha yoksul
oldukları için de daha da hasta haldeler</i>" sözünün nasıl bir kısır
döngüyü beslediği bu eleştirileri yapanlar tarafından sıklıkla
vurgulanmaktadır.</span> <o:p></o:p></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<span style="font-size: large;"></span><br />
<span style="font-size: large;"></span><br />
<a name='more'></a><br />
<span style="line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"> Genel olarak
baktığımızda bugün tanımı, nasıl veya niçin uygulandığı konusunda çeşitli
tartışmaların öznesi durumundaki KSS kavramı kapsamında çoğunlukla toplumun iş
dünyasından zorunluluk kapsamındaki beklentilerinin (ki burada asıl olan hukuk
kurallarıdır, yani yasal zorunluluklar kastedilmektedir) ele alındığı
görülmektedir. Ancak KSS daha ziyade "sorumlu bir vatandaşlık"
kapsamındaki daha az zorunluluk içeren, çoğunlukla etik boyut kapsamındaki
beklentilerinin ve arzu edilen taleplerinin (bağış severlik gibi)
karşılanmasını içeren bir anlayışı işaret etmelidir. KSS kavramının <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>"gönüllülük esasına" dayalı olması göz
önünde bulundurulduğunda (ki örneğin Avrupa Birliği Komisyonu'nun KSS
tanımlamasında vardır) yasal zorunlulukların bu kapsamda ele alınması bir
yanılsama yaratmaktan öteye geçmez. Yasal zorunlulukların ve etik kuralların
kimi zaman aynı potada eritilmesi, işletmelerin yasal zorunluluklarını yerine
getirmelerini etik kurallar başlığı altında "hafifletmeleri" sonucunu
doğurabilmektedir. Etik ilkelere uyulmamanın yaptırımı hiç şüphesiz ki hukuk
kurallarına uymamanın yaptırımı ile aynı değildir. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>İlaç sektörünün de yasal zorunluluklarını
yerine getirmesi hiç şüphesiz ki içinde bulunduğu topluma karşı birincil
sorumluluğudur ve sağlık hakkının yerine getirilmesine katkı sağlamalıdır. Bu
noktada kârın maksimizasyonu hukuk kuralları içinde, gönüllülük esasına dayalı
KSS uygulamalarında ise kârın maksimizasyonu etik kurallar çerçevesinde
değerlendirilmelidir. İkincinin, birinciye aykırı olamayacağı da
unutulmamalıdır. <o:p></o:p></span></span></span><br />
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><br /><span style="font-size: large;"></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: left;">
<span style="line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"> Öte yandan
yoğunlaşan rekabet ve ülkemizde olduğu gibi devletin sağlık harcamalarında
kısıntıya gitmesi ve yeni fiyat uygulamaları gibi nedenlerden dolayı ilaç
sektöründe KSS uygulamalarının stratejik olarak yeni iş modellerinin kapsamında
yer aldığını görmekteyiz. Bu gelişmelerin ışığında "paydaş yönetimi"
de (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">stakeholder management</i>) KSS
uygulamalarının odak noktasında yerini almaktadır. İngilizce'de '<i style="mso-bidi-font-style: normal;">stakeholder</i>' kelimesi, "çıkarı
elinde tutan, çıkar sahibi" kökenine dayanmaktadır ve Türkçe literatürde
'paydaş' olarak kullanılmaktadır. Freeman'ın 2011 yılında ülkemizde verdiği
konferansın ardından "Paydaş Kuramı" (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Stakeholder Teori</i>) ile ilgili çeşitli kesimlerde rastladığımız
tartışmalarda işte bu "çıkar sahibi" kökeni üzerinde pek durulmamıştı.
Paydaş yönetiminin mantığında teknolojik, ekonomik, hukuki, sosyo-kültürel ve
siyasi alanlarda hareket eden paydaşların amaçlarına ulaşabilmek için işletmeye
yaslandıkları yer alır. Buna karşılık işletme de paydaşlar tarafından sağlanan
"kaynaklara" yaslanmaktadır. Özellikle de paydaş dikkatinin yoğun
olduğu ilaç sektöründe sağlığın bir insan hakkı olması nedeniyle paydaşlar
arasında çıkarın (ve tabii ki etkinin) yönetilmesi stratejik ama aynı zamanda
da etik bir çabaya ihtiyaç göstermektedir. Paydaşlarının taleplerine ve
ihtiyaçlarına kulak vererek onlarla diyalog kurmaya çalışan işletmeler hem
sosyal sorumluluk çerçevesini belirlemekte, hem de paydaş yönetimi ile bir
anlamda sorun/risk yönetimini yerine getirmiş, böylelikle de kurumsal
sürdürülebilirliklerini sağlamış olmaktadırlar. Öyle ki aktif, iyi ve yeterli
derecede bilgilendirilmiş ve eleştirel yaklaşıma sahip paydaşlarla kurulacak
diyalog, işletmenin uzun vadeli stratejik yatırımıdır. <o:p></o:p></span></span></span></div>
<div style="text-align: left;">
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><br /><span style="font-size: large;"></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"> Her ne kadar
kapitalizm ve neo-liberal ekonomi mantığında KSS uygulamaları açısından niyete
değil, nicel bir anlayış ile sonuca odaklanan <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Utilitarian</i> (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Yararcı</i>)
etik anlayış oldukça uygun olsa da, ilaç sektörünün giriş kısmında da açıklamaya
çalıştığımız nedenlerden ötürü sahip olduğu bu önemli sorumluluğu, Kant'ın niyeti
çıkış noktası olarak aldığı ve ahlâki yükümlülüğe dayanan 'ödev etiği' ile bir
nebze de olsa KSS uygulamalarına yansıtmasını beklemek, sektörün uzun vadede
itibarına olumlu yansıyacağını anlatabilmek gerekiyor... <o:p></o:p></span></span></span></div>
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><br /><span style="font-size: large;"></span></span><br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"> Sorunun değil
çözümün parçası olma anlayışı ile hareket ederek başta sağlıksızlığın
nedenlerine samimiyetle odaklanan, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>girdi
ve çıktıların dengesine dikkat eden, etik boyutu özellikle de "sosyal
hesap verebilirlik" açısından değerlendiren,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>KSS uygulamalarını sadece hegemonyayı
sürdürmeye yönelik "zamane propagandası" olarak <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>değil de birlikte var olabilmenin bir yöntemi
olarak görebilen ilaç sektörü hiç şüphesiz ki hem kendi itibarına hem de
topluma en büyük katkıyı sağlayacaktır. <o:p></o:p></span></span></span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif; font-size: x-small; line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;">Kaynakça</span></b><span style="line-height: 150%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><o:p></o:p></span></div>
<br />
<span style="mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">Klaus M.
Leisinger, "<i style="mso-bidi-font-style: normal;">The Corporate Social
Responsibility of the Pharmaceutical Industry: Idealism Without Illusion and
Realism Without Resignation</i>", <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Business
Ethics Quarterly</b> (2005) 15: 577-594.<o:p></o:p></span></span></span><br />
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><br /><span style="font-size: large;"></span></span><br />
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0pt; text-align: justify;">
<span style="mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">Linda
O'Riordan ve Jenny Fairbass, "<i style="mso-bidi-font-style: normal;">Corporate
Social Responsibility (CSR): Models and Theories in Stakeholder Dialogue</i>",
<b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Journal of Business Ethics</b>, (2008)
83: 745-758.<o:p></o:p></span></span></span></div>
<span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><br /><span style="font-size: large;"></span></span><br />
<div class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 10pt;">
<span style="font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ascii-theme-font: major-latin; mso-hansi-theme-font: major-latin;"><span style="font-family: Times, "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">İnci
Çınarlı, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;">Stratejik İletişim Yönetimi</b>,
İstanbul: Beta Yayınları, 2009.<o:p></o:p></span></span></span></div>
</div>
PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-68322124251967908722012-03-22T16:14:00.001+02:002012-06-11T18:09:24.688+03:00SAĞLIK OKURYAZARLIĞI<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
Aşağıdaki yazım Workshop Dergisi'nin Ocak-Şubat 2012 sayısında yayınlanmıştır, kaynak gösterilmeden kullanılmaması rica olunur...<br />
<br />
Fütürist yazar John Naisbitt'in “enformasyon içinde boğuluyoruz ama bilgiye açız” ifadesi, dolaşımdaki her tür enformasyon için geçerli olduğu gibi, sağlıkla ilgili enformasyon için de geçerlidir. Yoğun bir bombardıman gibi bizi hedefleyen sağlık enformasyonları nicelik olarak bol, ancak nitelik olarak genellikle düşük bir kaliteyi işaret etmektedir. Doğru, bilgilendirici ve kullanılabilir olma özelliği zayıf olan sağlık enformasyonundaki artış, beraberinde yeni "sağlıksızlık" çıktıları getirmekte ve sağlığın giderek ticarileşmesine de katkıda bulunmaktadır. Sağlık enformasyonunu elde etme yollarımız; kişilerarası iletişim (eş, dost, arkadaş, sağlık hizmeti sağlayanlar ile) ve kitle iletişimidir (geleneksel ve son zamanlarda da sosyal medya ile). Medya, özellikle de TV, sağlıkla ilgili enformasyonu en fazla oranda elde ettiğimiz mecra olma özelliğine sahiptir. İnternet kullanıcılarının oranındaki artış ile birlikte sağlık enformasyonuna bu mecradan ulaşma oranı da hızla artmaktadır. Şüphesiz ki medya okuryazarı olmak "sağlıklı" birey ve "sağlıklı" toplum için önemli bir olumlu özelliktir. Sağlık iletişimi disiplininin önemli bir alanı haline gelen sağlık okuryazarlığı ise hem medya okuryazarı olmayı içerir, hem de sağlığın geliştirilmesi ve sağlık eğitiminin önemli bir bileşenidir.<br />
<br />
<br />
<br />
Sağlık okuryazarlığı (health literacy) terimi ilk kez 1974 yılında Simonds tarafından “Health Education as Social Policy” (“Sosyal Politika Olarak Sağlık Eğitimi”) isimli makalede kullanılmıştır. Sağlık eğitiminin; sağlık hizmetleri sistemini, eğitim sistemini ve kitle iletişimini etkileyen bir politika olduğunun tartışıldığı bu eserde sağlık okur yazarlığı, okul eğitiminin her düzeyinde ele alınması gerektiği ifade edilmiştir. Günümüzde ise en kapsayıcı tanımlardan birini yapan Amerikan Sağlık ve İnsani Hizmetler Birimi (DHHS) sağlık okuryazarlığını “sağlıkla ilgili uygun kararları almak için gerekli olan sağlıkla ilgili temel enformasyonları ve hizmetleri elde etme, üretme ve anlama kapasitesi" olarak tanımlanmaktadır. Yine benzer bir tanımda da WHO “iyi sağlığı geliştirecek ve koruyacak enformasyona ulaşma, anlama ve kullanma güdüsü ve yeteneğini belirleyen bilişsel ve sosyal yetiler” ifadesini kullanmaktadır. Nutbeam ise bu yetileri “işlevsel sağlık okuryazarlığı” içinde ele alırken, “etkileşimli sağlık okuryazarlığı” ile de kendine güven gibi kişisel ve sosyal yetilerin geliştirilmesini, medyada sağlık enformasyonu aramayı, “eleştirel sağlık okuryazarlığı” ile de medyadan yansıyan haberlerin doğru yorumlanması ve değerlendirilmesi, sağlık enformasyonunun doğru yorumlanması ve kullanılması gibi daha üst düzey bilişsel ve iletişimsel yetileri tanımlamıştır. Eleştirel sağlık okuryazarlığı, anlaşılabileceği üzere medya okuryazarlığı kapsamında da ele alınabilir. <br />
<br />
<br />
<br />
<a name='more'></a>Sağlık iletişimi; stratejik planlama ve uygulamanın her etabında okuryazarlık düzeylerini dikkate alarak, yukarıdaki tanımlarda belirtilen kapasiteleri/yetileri arttırmaya çalışır. Sağlık iletişimi; sağlık hizmeti sağlayanları, kamu sağlığı uzmanlarını, endüstri temsilcilerini ve sağlık hizmeti alanındaki diğer kişileri hastalara ve genel olarak da kamuya onların kendi koşullarını gözeterek duyarlı hale getirmeye çalışır. <br />
<br />
<br />
<br />
Sağlık okuryazarlığı dâhilinde; sağlık hakkının, hasta haklarının bilincinde olmak, ilaç prospektüslerinin, kamu sağlığı duyurularının, sağlık haberlerinin, sağlık eğitimi materyallerinin vb. anlaşılması, aynı zamanda da bireylerin kendi hastalık ya da rahatsızlıkları ile ilgili olarak sağlık hizmeti sağlayan kişi ve kurumlara ulaşma becerileri değerlendirilir. Sağlık okuryazarlığı hem sağlık hizmeti sağlayanların, hem de bireylerin sorumluluğudur. Hastalar, farklı hizmet sağlayıcılardan nasıl güvenilir sağlık enformasyonu edinileceğini bilmelidirler. Tabii ki her hasta bireyin kendine özgü karakteri olduğunu ve önemli sağlık çıktılarına (örn. genel fiziksel durum, genetik yatkınlık, bazı ilaçlara ve tedavilere tolerans) neden olduğunu belirtmek gereklidir. Hastalar için sağlık okuryazarlığı karmaşık bir konu olduğu için özellikle de son yıllarda hastalar, belirli hastalıklara karşı farkındalığı sağlamak amacıyla STK'lar (geçtiğimiz sayıda WORKSHOP okuyucularının çalışmalarını takdirle okuduğu ASHAD: Ankilozan Spondilit Hasta Derneği gibi) oluşturmaktadır.<br />
<br />
<br />
Peki sağlık okuryazarlığı düzeyi nasıl ölçümlenir? Her ne kadar sağlık okuryazarlığını ölçümlemenin en uygun yolu üzerinde bir görüş birliği sağlanamadıysa da; şu dört kriterin değerlendirilmesi temel olarak alınabilir: kültürel ve kavramsal bilgi, dinleme ve konuşma, yazma ve okuma, sayısal beceri (istatistik bilgisi ve sağlık hizmetlerinde kullanılan diğer sayısal veriler). Yeterli düzeyde konuşma, dinleme ve anlama yetisine sahip olmama, düşük sosyo-ekonomik statü, dil engeli, sağlık sistemine ulaşma konusunda yetersizlik gibi nedenler kanser gibi hastalıkların önleyici taramalarını ve semptomlarını anlamalarını sınırlandırır ki bu durum da tedaviyi etkiler. Yani bu bariyer, tedavi seçeneklerinin riskleri ve yararları ile ilgili iletişimi ve aynı zamanda da rutin prosedürler ve klinik deneyler için bilgilendirilmiş onam konusunun da hastalarca anlaşılmasını zayıflatır. Öte yandan Alzheimer, kanser gibi hastalık teşhisleri ile karşılaşan hastalar ve aileleri, genellikle hazır olmadıkları kararları verme durumuyla karşılaşmaktadırlar. Şaşırtıcı biçimde sağlık hizmeti sağlayanlar ve tıbbi kuruluşlar da çoğunlukla onların doğru kararı vermelerine yardımcı olma konusunda pek hazırlıklı değillerdir. Tedavi seçimleri genellikle belirsizlik, mezenformasyon (kasıtlı olmayan eksik ya da hatalı enformasyon), yüksek oranda duygusallık ve endişe ortamında yapılır. Bu gibi örneklerden de anlaşılacağı üzere enformasyonun doğru, anlaşılır, kullanılabilir ve bilgilendirici olma özellikleri ile bireyin karar alma süreci etkin hale gelecektir. <br />
<br />
<br />
Sağlık okuryazarlığı, günümüzde sağlık bilinciyle ilgili bireysel kapasitenin arttırılmasının çok daha ötesinde genel kamu, sağlık hizmeti sağlayanlar ve medya tarafından paylaşılan bir sorumluluk olmalıdır. Örneğin sağlık okuryazarı hekimler hiç şüphesiz ki hastalarla daha iyi iletişim kurabilirler. Sağlık hizmeti sağlayanın sağlık enformasyonunu uygun bir biçime aktarabilmesi de günümüzde artık önemli bir yetenek olarak görülmektedir. <br />
<br />
<br />
Kaynakça<br />
<br />
Kevin B.Wright, Lisa Sparks and H.Dan O'Hair, Health Communication in the 21st. Century, MA: Blackwell Publishing, 2008.<br />
<br />
İnci Çınarlı ve Elgiz Yılmaz, "Sağlık Bilincinin Oluşturulmasında Medya Okuryazarlığının Önemi", Medya Okuryazarlığı, Nurçay Türkoğlu ve Melda Cinman Şimşek (ed.), İstanbul: Kalemus Yayınları, 2007.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<strong></strong></div>PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-87773516600126194642012-03-22T16:09:00.000+02:002012-03-22T16:09:35.778+02:00SAĞLIK İLETİŞİMİNDE SOSYAL PAZARLAMA<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
Aşağıdaki yazım Workshop Dergisi'nin Kasım-Aralık 2011 sayısında yayınlanmıştır, kaynak gösterilmeden kullanılmaması rica olunur...<br />
<br />
Bu sayıdaki konumuz sağlığın geliştirilmesi faaliyetlerinde sağlık iletişiminde bir yöntem olarak sosyal pazarlamanın kullanılması ve bu yönteme getirilen eleştiriler. Sosyal pazarlama günümüzde diğer sağlık iletişimi yöntemleri olan halkla ilişkiler ve medyada savunuculuk (media advocacy) yöntemlerinden daha sıklıkla kullanılmaktadır. Ancak bu yönteme çeşitli eleştiriler de getirilmektedir. <br />
<br />
Sağlık iletişimi disiplininin çeşitli tanımlamaları yapılmıştır, ancak biz bu köşemizdeki yazılarımızda sağlık iletişimini; “iletişimin sağlık ve sağlıklı olmanın, hastalık ve rahatsızlığın tanımlanmasında, ayrıca bu sağlık sorunları ile başa çıkma yolları ile ilgili stratejilerin geliştirilmesinde oynadığı rol dikkate alınarak, iletişimin sağlık ve sağlık hizmetleri üzerindeki etkisinin incelenmesi” olarak tanımlayacağız. Kişilerarası ve kitle iletişimi boyutları ile ele alınan sağlık iletişimi dâhilinde; tutum ve davranış değişikliğine yönelik kampanyaların tasarlanması, sağlık okuryazarlığı, yeni teknolojilerin sağlığın geliştirilmesinde kullanımı, doktor-hasta iletişimi, sağlık personelinin kendi aralarındaki iletişim, sağlıkla ilgili risklerin iletişimi ve sağlık politikalarının oluşturulması gibi konular ele alınmaktadır. <br />
<br />
<br />
1951'de Weibe tarafından temelleri atılan soyut olanın somut hale getirilerek pazarlanabileceği sorunsalı, Kotler ve Zaltman'ın 1971'de pazarlama ilkelerinin sosyal amaçlarla uygulanmasını bir sosyal etki teknolojisi olarak ele almalarının ardından "sosyal pazarlama" adını almıştır. Sosyal pazarlama “bireylerin ve parçası oldukları toplumun refahını geliştirmek amacıyla hedef kitlelerin gönüllü davranışlarını etkilemeye çalışan programların tasarlanmasına ticari pazarlama teknolojilerinin uyarlanmasıdır”. Sosyal pazarlamanın özellikle de gelişmekte olan ülkelerde bireylerin sağlıkla ilgili olumsuz davranışlarının değiştirilmesine yönelik çalışmalarda en fazla kullanılan sağlık iletişimi yöntemi olarak karşımıza çıktığını görmekteyiz. <br />
<br />
<a name='more'></a>Davranış değişikliği amacına ulaşabilmek için sosyal etkileme kuramları ile pazarlama kavramlarını bir araya getiren sosyal pazarlamada olumlu sağlık davranışı tüketiciye "satılacak bir ürün" olarak ele alınır. Ortaya konulacak bütünleşik pazarlama ile tüketici ve davranış arasındaki psikolojik, sosyal, ekonomik ve pratik uzaklık azaltılmaya çalışılır. Gönüllü bir değiş-tokuş esasına dayanan sosyal pazarlama, sosyal psikolojinin ikna kuramlarından yararlanır. Sosyal pazarlama; davranışa odaklanma, tüketicinin çıkarına öncelik verilmesi, pazarlama bakış açısının korunması, 4P (pazarlama karması) ile pazarlama karmasının belirlenmesi, hedef kitle segmentasyonun kullanılması ilkeleri ile hareket etmektedir. <br />
<br />
<br />
<br />
Öte yandan sosyal pazarlama, manipülatif ve etik olarak şüpheli olduğu için tartışmaların hedefi olmuştur. Örneğin kimi zaman ticari pazarlama ve sosyal pazarlama arasındaki ayırım bulanıklaşır. Ticari pazarlama ve sosyal pazarlama arasındaki farklılıklara dikkat çeken Kotler'e göre sosyal pazarlamada "satıştan" edinilen birincil fayda bir bireyin, grubun veya toplumun refahıdır, oysa ki ticari pazarlamada birincil fayda hissedarların refahıdır. Sosyal pazarlamanın sağlık iletişiminde kullanılmasına yönelik olarak çeşitli eleştiriler yapılmaktadır. Sosyal pazarlama özellikle de karmaşık, ciddi sağlık sorunlarını bireysel risk faktörlerine indirgemeye yönelerek tek yanlı çözümler ürettiği, ayrıca sosyal ve fiziki çevrenin sağlıkla ilgili davranışı belirleyen en önemli unsurlar olduğunu göz ardı ettiği için tartışmaların konusu olmaktadır. Sosyal pazarlamanın bireylerin sağlıklarıyla ilgili sorunların çözümünde "kurbanı suçlama" (yani sağlık sorunundan muzdarip olan birey) olarak değerlendirilen hastalık yönlendirmeli yaklaşımı, sağlığın diğer belirleyicilerini yadsımaktadır. Öyle ki çevresel konular, yani bireyin üzerinde çok az kontrolü (kimi zaman da hiç kontrolü olmayan) olan çalışma koşulları, sosyo-ekonomik arka plan, ilgili yasa ve yönetmeliklerin düzenlenmesi ve özellikle de buna bireylerin katılımı sosyal pazarlamanın, sosyal değişim çabalarında yer almamaktadır. <br />
<br />
<br />
Bir diğer eleştiri de tıpkı ticari pazarlamada olduğu gibi bireylerin tüketime yöneltilmesi ile ilgilidir. Reklamların sosyal pazarlamanın önemli bir bileşeni olması nedeniyle, reklamlara getirilen eleştirilerden sosyal pazarlama da nasibini alır. Aynı zamanda sosyal pazarlama kimi zaman da yanlış hedeflere ulaşmakla eleştirilir. Diğer yöntemlerle kıyaslandığında sosyal pazarlamanın zaman, para ve insan gücüne daha fazla yatırım isteyen bir yöntem olduğu görülmektedir. Ayrıca gelişmekte olan ülkelerde çoğunlukla kamu sağlığına yönelik faaliyetleri yürüten devlet nedeniyle bürokrasi de aşılması gereken bir diğer engeldir. <br />
<br />
<br />
Bireyleri “olayın ana kahramanı” olarak değil de birer tüketici olarak gören sosyal pazarlamanın, hastalıklara ve risklere karşı farkındalık yaratma konusunda etkili olduğu görülmektedir. “Ürüne” farkındalık sağlanmakta ancak “satış”, yani davranış değişikliği genellikle istenildiği gibi olmamaktadır. Katılımcı bir strateji ile sosyal normların, yasa ve yönetmeliklerin değiştirilmesine yönelik “savunuculuk” amaçları ile sosyal ve fiziki çevrenin değiştirilmesi yöntemi ile sosyal değişim yönünde daha etkin adımlar atılabilir. Tabii ki kimi durumlarda sosyo-politik savunuculuk amaçları gerçekleştirilmeden önce bireysel hedeflere yönelik sosyal pazarlama ağırlıklı kampanyalarla öncelikle inançlar ve tutumlar üzerine etki de elde edilebilmektedir. <br />
<br />
<br />
Yukarıda kısaca ele almaya çalıştığımız kimi etik kaygılar nedeni ile sosyal pazarlama uygulamaları son derece itina ister. Sosyal değişimin sabun gibi satılamayacağı ve de hedef kitle “ürünü satın almak" istemediğinde “ürün” üzerinde değişiklik yapılmasının son derece zor bir süreç olacağı da hesaba katılmalıdır. Kanıta dayalı, bireysel sorumluluğun asgari, çevresel faktörlerin değiştirilmesine yönelik olarak paydaşların sorumluluğunun azami olduğu stratejilerin geliştirilmesi şüphesiz ki sağlığın geliştirilmesi çabaları açısından daha etkili sonuçları beraberinde getirecektir. <br />
<br />
Kaynaklar<br />
<br />
• Renata Schiavo, Health Communication: From Theory to Practice, California: Jossey-Bass, 2007.<br />
• İnci Çınarlı, Sağlık İletişimi ve Medya, Ankara: Nobel Yayıncılık, 2008.<br />
• Jack C.Ling et.al., "Social Marketing: Its Place in Public Health", Annual Review of Public Health, Vol.13, California, 1992.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<strong></strong></div>PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-81216108990632138582012-03-04T14:53:00.004+02:002012-03-04T14:57:13.210+02:00GSÜ'DEN SAĞLIK İLETİŞİMİ SERTİFİKA PROGRAMI<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">Galatasaray Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi'nin (GSÜSEM) Istanbul Institute ile işbirliği ile düzenlediği "Sağlık İletişimi Sertifika Programı" 24 Mart 2012'de başlıyor... <br />
<br />
Türkiye'de bir iletişim fakültesinin bünyesinde ilk kez Galatasaray Üniversitesi tarafından 11 yıl önce başlatılan "Sağlık İletişimi" dersleri lisans ve yüksek lisans programlarında yer almaya devam ederken, bu kez de sektörel ihtiyaçlara "etik" ve "kamu yararı" boyutları dikkate alınarak cevap vermeyi amaçlayan bir sertifika programı ile yoluna devam ediyor... <br />
<br />
Katılımcılar ile 24 Mart 2012 Cumartesi günü buluşmak üzere...<br />
<br />
İlk kez düzenlenecek Sağlık İletişimi Sertifika Programı ile ilgili ayrıntılı bilgi için: <br />
<a href="http://www.istanbulinstitute.com/egitim/saglik-iletisimi-sertifika-programi.html">http://www.istanbulinstitute.com/egitim/saglik-iletisimi-sertifika-programi.html</a></div>PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-41227468205942599562012-01-26T19:46:00.000+02:002012-01-26T19:46:27.332+02:00SAĞLIK İLETİŞİMİ EĞİTİMİNDE 11 YIL...<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">1970'li yıllarda ABD'de geliştirilen "Sağlık İletişimi" disiplini; Türkiye'de öncelikli olarak Sağlık Eğitim Fakülteleri'nin ders programlarına girmiştir. Öte yandan Türkiye'de ilk defa bir İletişim Fakültesi'nde ise 2000-2001 eğitim yılında Galatasaray Üniversitesi'nin öncülüğünde lisans düzeyinde sağlık iletişimi dersleri verilmeye başlanmıştır. Asistanlık dönemim olan bu tarihlerde üç yıl boyunca İstanbul Tabip Odası Hekimlik Uygulamaları Bürosu Sorumlusu Sayın Dr. Nedim Şendağ ile birlikte girdiğimiz derslerin ardından, 2004 yılından itibaren bu konuda yazdığım doktora tezinin sonrası aralıksız yedi yıldır bu derslere giriyorum. Yüksek lisans düzeyinde ise sağlık iletişimi dersi "Stratejik İletişim Yönetimi Programı"nda 2004 yılından bu yana yer almakta. Ayrıca son dört yıldır da Kadir Has Üniversitesi İletişim Fakültesi'nde bu dersi veriyorum. Son bir kaç yıldır sağlık iletişimi dersinin gerek devlete bağlı üniversitelerimizin İletişim Fakülteleri'nde, gerekse Vakıf Üniversiteleri'nde yavaş yavaş ders programlarına girdiğini görmek gerçekten de son derece sevindirici bir gelişme.<br />
<br />
<br />
Bu noktada tıp fakülteleri ile ortaklaşa lisansüstü programları oluşturmak gereksinimi de gündeme gelmelidir. Sağlık iletişiminin hem kişilerarası, hem de kitle iletişimi düzeyinde ele alınacağı bu programlarda; sağlığın geliştirilmesi bağlamında disiplinler arası bir anlayışla, kamu, özel sektör ve STK'ların bu alanda nitelikli eleman yetiştirilmesine katkıda bulunması amaçlanmalıdır. Buradan tıp fakültelerimize ve YÖK'e de seslenmiş olalım...<br />
<a name='more'></a>GSÜ'nün sağlık iletişimi eğitimine katkıları, önümüzdeki aylarda Galatasaray Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi (GSÜSEM) bünyesinde başlatılması düşünülen "Sağlık İletişimi Sertifika Programı" ile devam edecek. 60 saatlik bir eğitimin öngörüldüğü bu programda tıp, sağlık, iletişim ve medya sektörlerinden gelecek katılımcılara bu disiplinin farklı alanları ile ilgili seminerler verilecek. <br />
Sağlık İletişimi derslerinin yaygınlaşmasının yanı sıra, Sağlık Bakanlığı'nın sağlığın geliştirilmesi dâhilinde bu disipline giderek daha fazla önem verdiğini de belirtelim. Düzenlenen çalıştaylar, uluslararası konferanslar, yapılan yayınlar ve medya/iletişim profesyonellerine yönelik toplantılarla bilimsel anlamda anlamlı aşamalar kaydediliyor. <br />
<br />
Hiç şüphesiz ki geçmişi ülkemizde oldukça yeni olan bu disiplin kapsamında gerçekleştirilen çabalar henüz yeterli düzeyde değil, ancak iletişim akademisyenlerinin ve profesyonellerinin bu konuya "etik" kaygıları da gözeterek daha fazla eğilmeleri Türkiye'nin kamu sağlığı sorunlarının çözümüne, sağlık politikalarının geliştirilmesine, sosyal değişim çabalarına önemli katkılar sağlayacaktır. <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<strong></strong></div>PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-44320422016618059082011-11-13T17:11:00.002+02:002011-11-14T16:48:49.769+02:00AFET, KRİZ ve RİSK: KOORDİNELİ YÖNETİM İÇİN İLETİŞİMKriz yönetimi özellikle de son yıllarda Türkiye'de özel sektör tarafından önemi kavranmaya başlanmış bir disiplindir. Ancak özellikle de kamu sektörü ve kimi özel işletmeler, kriz yönetimini daha ziyade reaktif bir disiplin olarak, yani "kriz masası" oluşturmaktan ibaret görmektedir. Şayet kriz yönetimini taktik bir disiplin olarak görürseniz bu yaklaşım bir dereceye kadar doğru olabilir. Ancak kriz yönetimi, sorun ve risk yönetimleri ile ilişki içinde bütüncül (holistik) bir anlayışla ele alınması gereken proaktif bir yaklaşımdır. <br />
Sorun yönetimi, risk yönetimi ve kriz yönetimi farklı ama birbirini bütünleyen disiplinlerdir. Literatürde bu disiplinlerin kapsamları ele alınırken "tavuk mu yumurtadan çıkar, yumurta mı tavuktan" türünden kimi tartışmalara da rastlanmaktadır. Farklı yorumlamalardan kaynaklanan bu tartışmalar sonucunda şöyle bir çıkarsamada bulunabiliriz: sorunu iyi yönetemezsek, risk artacak (bu noktada risk sorunlarından bahsedebiliriz) ve krize neden olacaktır. Eğer kriz yönetimini; kriz öncesi, kriz aşaması ve kriz sonrası aşamalardan oluşan bir model ile ele alırsak bu kapsayıcılık bir netlik kazanacaktır. Sorun yönetimi, özel sektör tarafından devlet ile ilişkileri de (lobicilik gibi) içine alacak biçimde ele alınabilirken, risk ve kriz yönetimleri ise gerek kamu, gerek özel sektör ve gerekse sivil toplum kuruluşları (STK) tarafından uygulanabilir. <br />
Afet yönetimi ise afet meydana geldikten sonra bunun etkisi, bu etkiye verilen tepki, gelişme, önlem, zararın hafifletilmesi ve hazırlıklı olma aşamaları bir döngü halinde, süregelen ve birbiri ile ilgili aktiviteler serisi olarak ele alınmalıdır. Yani afet yönetimi, bir afetin başlaması ve sonra ermesi arasındaki eylemlerden ibaret değildir. Risk ve sorunların da yönetimini kapsayan, proaktif bir kriz yönetimi olarak düşünülmelidir. <br />
Gelelim kriz ve risk yönetimlerinin en önemli bileşeni olan "iletişim" konusuna. İletişim, hedef kitleler arasında (paydaş kelimesini tercih etmememizin sebebi ayrı bir yazının konusu olsun) koordinasyonu sağlayan bir işleve sahip olmalıdır. Geçtiğimiz günlerde yaşanan her iki deprem felaketinde de devletin kurumları arasında, hükümetin kendi içinde ve medya, STK'lar ve yerel yönetimler ile, STK'ların birbirleri ile, bilim insanlarının da kimi zaman kendi aralarında ve devletin kurumları ile (vice versa) ve yine bunların birbirleri ile iletişimsizliklerinden kaynaklanan koordinasyonsuzluklar ile afet yönetiminin, reaktif bir kriz yönetiminin ötesine geçemediğini gördük. <br />
Oysa ki devlet/STK/özel sektör arasındaki koordinasyonun sağlanması; başta ilgili kurumların birbirlerini ve halkı enforme etmesi, eğitim (afet yönetimi ve afet riski yönetimi için), lojistik, zararların giderilmesi, uzun vadeli çözümlerin hayata geçirilmesi, denetleme ve alınan sonuçların değerlendirilmesi gibi noktaların etkili biçimde hayata geçirilmesi açısından son derece önemlidir. İletişim, afet yönetiminde (ve de kriz yönetimi) ilgili kitleleri/kurumları bir arada tutan bir işleve sahip olmalı ve koordinasyonu sağlamalıdır. İmaj/etkinlik/algılama/itibar yönetimleri konusunda iletişimin gücünden yararlanıyoruz ama konu afetlere veya imal edilen risklere ve bunların yönetimine gelince, insan hayatının değerine saygıda ve kamunun çıkarının korunmasında tepkisel ve kaderci bir anlayışla "vah, vah" diyoruz, bir sonraki felakete kadar...PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-92050543648478575212011-11-12T20:03:00.007+02:002011-12-03T16:41:05.191+02:00MEDYADA SAVUNUCULUK ve RİSK İLETİŞİMİ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><b>(Bu bildiri, 11-13 Nisan 2011 tarihleri arasında T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenen "Uluslararası Sağlığın Geliştirilmesi ve İletişimi Sempozyumu"nda sunulmuştur).</b><br />
<b><br />
</b><b>Özet</b><br />
Sağlığın geliştirilmesi ve teşviki dâhilinde bireysel davranışları değiştirmeye yönelik çabalar halen geçerliliğini korumasına rağmen artık sosyal değişim çabalarının daha etkili olduğu görüşü önem kazanmaya başlamıştır. İşte bu noktada da sağlık iletişiminde bir yöntem olarak kullanılan medyada savunuculuk (media advocacy), medyanın sosyal ve kamu politikası inisiyatifini geliştirmek üzere stratejik kullanımı ile kamunun kendi sağlığına yönelik politikaların oluşturulmasına katılmasını sağlamayı amaçlar. Sosyal, fiziksel ve politik çevreyi değiştirme hedefi ile medyada savunuculuk, sağlıkla ilgili mesajların yöneldiği alıcıları pasif değil, katılımcı bireyler olarak kabul etmektedir. <br />
<br />
"Kamu sağlığı lobiciliği" olarak da adlandırılan medyada savunuculuk; bir aktivizm biçimidir ve "bilim ile politikanın, sosyal adalet değeri ile bir araya getirilmesi" yönünde faaliyetlerde bulunur. Medyada savunuculuk gruplara (topluluklara) medyada görünürlük, meşruluk ve aynı zamanda da hikâyelerini kendi ağızlarından anlatabilme olanağı tanıması sayesinde güç sağlayabilir. Özellikle de sistemin daha kıt kaynaklara sahip olanlar için daha iyi çalışmasında önemli bir strateji olarak kullanılması yoluyla güç açığının kapatılmasında etkin olabilmektedir. Bu amaca yönelik olarak da ünlü kişilerin kullanımı, koalisyonların oluşturulması, kamuoyu önderleri ile iletişim medyada savunuculuğun en fazla başvurduğu taktikler olarak karşımıza çıkmaktadır. <br />
<br />
Sağlıkla ilgili riskler göz önünde bulundurulduğunda ise medyada savunuculuk, bireylerin riskli davranışlarını doğrudan değiştirmeye çalışmak yerine sorunun bir kamu sağlığı sorunu olarak ele alınmasına dikkat çekmeye çalışır. Çevresel riskler üzerinde duran medyada savunuculuk; gündem oluşturma (insanlara hangi risk hakkında daha fazla düşünmeleri gerektiğinin kitle iletişim araçları ile aktarımı, bu amaçla yaratıcı epidemiyoloji gibi yöntemlerin kullanımı), çerçeveleme (risk tartışmalarının arzu edilen sınırlarının çizilmesi) ve politika geliştirilmesi basamakları ile yürütülmektedir. Medyada savunuculuk, bu basamaklar aracılığı ile en başta politikacılara ve diğer karar vericilere ulaşmayı hedeflemektedir. <br />
<br />
Kamunun risklere farkındalığını arttıran ve kamuoyunu biçimlendirebilen medyada savunuculuğun gerçekleştirilebilmesi için; geleneksel ve sosyal medyanın nasıl işlediğine (örneğin eşik bekçilerinin kriterleri, neyin haber değeri taşıdığı, iletilecek materyallerin nasıl hazırlanması gerektiği), risklerin nasıl doğru tanımlanabileceğine, risk ile ilgili algılamaların nasıl oluştuğuna ve risklerle ilgili kullanılabilir enformasyonun nasıl iletilebileceğine dair bilgi ve becerilere sahip olunması gereklidir. İşte bu noktada da sağlık iletişimi eğitiminin önemi ortaya çıkmaktadır. Tıp, kamu sağlığı, sosyoloji, epidemiyoloji, antropoloji, istatistik gibi disiplinlerin yanı sıra, iletişim alanında edinilecek eğitim hiç şüphesiz ki risk iletişiminin çok daha etkin uygulanabilmesi ve sonuçlarının değerlendirilebilmesi için gereklidir. <br />
<br />
Bu çalışmada medyada savunuculuk, gelişmiş ülkelerden ve Türkiye'den örneklerle ele alınırken; risk iletişiminde (örn. alkol, tütün ve tütün mamûlleri, kalp hastalıkları, cinsel yolla bulaşan hastalıklar gibi risk faktörlerine yönelik olarak) medyada savunuculuk yönteminden nasıl yararlanılabileceğini ve nelere dikkat edilmesi gerektiği tartışılmıştır. Sonuç olarak kaynağa yüksek düzeyde güvenilirlik sağlayabilecek medyada savunuculuk yönteminin özellikle de risk iletişimi açısından diğer yöntemlere göre pek çok avantajının bulunduğu ve 21.yy.da sağlığın geliştirilmesi açısından önemli bir role sahip olduğu da ortaya konulmuştur.<br />
<br />
Anahtar kelimeler: Medyada savunuculuk, sağlık iletişimi, risk iletişimi.<br />
<br />
<b>Giriş</b><br />
Kamu, sağlıkla ilgili enformasyon kaynağı olarak gittikçe daha fazla oranda kitle iletişim araçlarına başvurmaktadır. Özellikle de sağlıkla ilgili riskler söz konusu olduğunda kamunun riski algılaması, değerlendirmesi ve harekete geçmesinde medyanın önemli bir rolü vardır. Ancak Lawrence Wallack'ın da belirttiği gibi medya hem sorunun hem de çözümün bir parçası olması nedeniyle sağlığın geliştirilmesi bağlamında paradoksal bir görünüm de sunmaktadır. Örneğin medya, insan sağlığına yönelik risklerle ilgili bilgilendirici bir işlev ile hareket edebileceği gibi (örn. riskli davranışların olumsuz sonuçlarının ele alınması), aynı zamanda da riskli davranışlara da özendirebilir ve modellenmesine neden olabilir. Medyanın bu özelliklerinin bilinmesi, bu ortamın sağlığın geliştirilmesinde hangi stratejiler dahilinde ne kadar etkili kullanılabileceğinin belirlenmesi açısından önemlidir. <br />
<br />
Medyada insan sağlığına yönelik risk faktörleri (örn. yüksek kolesterol, sigara kullanımı), bireylerin riskli davranışlarından kaynaklanabilecek olumsuz sonuçlar (örn. uyuşturucu kullanımına bağlı ölüm), küresel risklerin (örn. H1N1) yarattığı tehdit ve önlemler, ayrıca riskin derecesi ile ilgili tartışmalar (örn. radyoaktif sızıntı) genellikle bilgilendirmekten uzak, sansasyonelleştirilmiş (örn. üçüncü sayfa haberi ya da magazinleştirilmiş olarak) ve bireyselleştirilmiş bir anlayışla yer almaktadır. <br />
<br />
Medya, sosyal ve kamu politikası inisiyatifini geliştirmek üzere stratejik olarak da kullanılabilir. Kamunun kendi sağlığına yönelik politikaların oluşturulmasına katılmasını sağlamayı amaçlayan medyada savunuculuk (media advocacy) yönteminde medya; sağlıkla ilgili riskler bağlamında sosyal, fiziksel ve politik çevreyi değiştirmek için önemli bir araç olarak görülmektedir. <br />
<br />
Bu çalışmada bir sağlık iletişimi yöntemi olarak medyada savunuculuktan risk iletişiminde (örn. alkol, tütün ve tütün mamûlleri, kalp hastalıkları, cinsel yolla bulaşan hastalıklar gibi risk faktörlerine yönelik olarak) nasıl yararlanılabileceğini ve nelere dikkat edilmesi gerektiği ele alınacaktır. <br />
<br />
<strong></strong><br />
<a name='more'></a>Bir Sağlık İletişimi Yöntemi Olarak Medyada Savunuculuk <br />
<br />
Sağlık iletişimi “iletişimin sağlık ve sağlıklı olmanın, hastalık ve rahatsızlığın tanımlanmasında, ayrıca bu sağlık sorunları ile başa çıkma yolları ile ilgili stratejilerin geliştirilmesinde oynadığı rol dikkate alınarak, iletişimin sağlık ve sağlık hizmetleri üzerindeki etkisinin incelenmesi” olarak tanımlanmaktadır. Sosyal pazarlama, halkla ilişkiler ve medyada savunuculuk (media advocacy) da belli başlı sağlık iletişimi yöntemleridir. <br />
<br />
<br />
Sosyal pazarlama “<span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; font-size: 12pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: TR; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-latin;">bireylerin ve parçası oldukları toplumun refahını geliştirmek amacıyla hedef kitlelerin gönüllü davranışlarını etkilemeye çalışan programların tasarlanmasına ticari pazarlama teknolojilerinin uyarlanmasıdır</span>”. Sosyal pazarlama, ciddi sağlık sorunlarını bireysel risk faktörlerine indirgemeye yöneldiği, sosyal ve fizik çevrenin sağlığın en önemli belirleyicileri olduğunu göz ardı ettiği, kişileri tüketime yönelttiği için eleştirilmektedir. Ayrıca sosyal pazarlama; medyada savunuculuğa göre daha fazla zaman ve fon ihtiyacına da sahiptir. Kimi durumlarda sosyo-politik savunuculuk amaçları gerçekleştirilmeden önce tabii ki bireysel hedeflere yönelik kampanyalarla öncelikle inançlar ve tutumlar üzerine etki edilmelidir.<br />
<br />
<br />
“Bireysel karar almada kültürü ve çevreyi değiştirme tekniği” olarak kullanılmaya başlanan halkla ilişkiler ise sağlıkla ilgili doğru ve güvenilir enformasyonun yayılmasında, sağlıklı davranışa ikna etmede ve sağlık okuryazarlığını (health literacy) gerçekleştirmede kullanılabilir. Halkla ilişkilerin; farkındalık yaratmak, anlayış oluşturmak, yanlış anlaşılmaların üstesinden gelmek, bilgilendirmek, bilgileri arttırmak, ön yargıları ortadan kaldırmak, inancı güçlendirmek, bir algılamayı doğrulamak ya da altını çizmek ve belirli bir doğrultuda hareket etmek amaçlarına yönelik kullanımı, hiç şüphesiz ki sağlık iletişiminin de amaçlarıdır. Kamu ve özel sağlık kuruluşlarının, laboratuar ve araştırma kuruluşlarının halka sağlıkla ilgili enformasyon iletmelerinde, medyada eğlendirirken eğitme amaçlı programların yapılmasında, toplum sağlığı için uğraş veren sivil toplum kuruluşlarının faaliyetlerinde halkla ilişkilerden bir sağlık iletişimi yöntemi olarak yararlanılmaktadır. Ancak halkla ilişkiler de kamu yararına değil de çıkar gruplarının yararına da kullanılabilmektedir. Değişimi sağlayabilecek 200-300 kişiye, kimi zaman da tek bir kişiye ulaşmaya hedefler; ki bu da zincirleme bir reaksiyonu başlatır. Öte yandan halkla ilişkiler, hem sosyal pazarlamayı hem de aşağıda ele alacağımız medyada savunuculuk yöntemini desteklemek için kullanılabilmektedir. <br />
<br />
"Kamu sağlığı lobiciliği" olarak da adlandırılan medyada savunuculuk ise bir aktivizm biçimidir ve “bilim ile politikanın, sosyal adalet değeri ile bir araya getirilmesi” yönünde faaliyetlerde bulunur. Medyada savunuculuk; gruplara (topluluklara) medyada görünürlük, meşruluk ve aynı zamanda da hikâyelerini kendi ağızlarından anlatabilme olanağı tanıması sayesinde güç sağlayabilir. Özellikle de sistemin daha kıt kaynaklara sahip olanlar için daha iyi çalışmasında önemli bir strateji olarak kullanılması yoluyla güç açığının kapatılmasında etkin olabilmektedir. <br />
<br />
<br />
The Advocacy Institute savunuculuğu “siyasi, ekonomik, sosyal sistemler ve kuruluşlar dâhilinde kamu politikası ve kaynak tahsisi kararları gibi insanların hayatlarını doğrudan etkileyen sonuçların peşine düşmek” olarak tanımlamaktadır. Savunuculuk, bireylerin hakları olduğunu ve bu hakların uygulanabilir olduğunu varsayar. Birincil olarak yetkili olan kişi ve grupların hakları ve çıkarları ile ilgilidir. Siyasa savunuculuğu, kurumların çalışması gerektiği gibi çalışmaları ile ilgilidir. Kamusal savunuculuk, şayet ağırlıklı olarak medyanın stratejik kullanımını içeriyorsa "medyada savunuculuk" adını almaktadır. Medyada savunuculuk, saldırı taktiği kullandığı ve ucuz maliyetli olduğu için "gerilla medya" olarak da isimlendirilmektedir. <br />
<br />
<br />
Sağlığın geliştirilmesi ve teşviki dâhilinde bireysel davranışları değiştirmeye yönelik çabalar halen geçerliliğini korumasına rağmen artık sosyal değişim çabalarının daha etkili olduğu görüşü önem kazanmaya başlamıştır. Bu nedenle sağlık iletişiminde yöntem olarak kullanılan sosyal pazarlama ve halkla ilişkilerin bireysel çabalara yönelik stratejileri yerine sosyal, fiziksel ve politik çevreyi değiştirme hedefi taşıyan medyada savunuculuk özellikle de gelişmekte olan ülkelerde ağırlık kazanmaktadır. Sağlıkla ilgili mesajların yöneldiği alıcıları pasif değil, katılımcı bireyler olarak kabul eden bu yöntem; ünlü kişilerin kullanımı, koalisyonların oluşturulması, kamuoyu önderleri ile iletişim gibi taktikleri kullanmaktadır. <br />
<br />
<br />
Medyada savunuculuğun üç temel basamağı vardır; gündem belirleme (insanlara hangi risk hakkında daha fazla düşünmeleri gerektiğinin kitle iletişim araçları ile aktarımı, bu amaçla yaratıcı epidemiyoloji gibi yöntemlerin kullanımı), çerçeveleme ve önceleme (priming) (risk tartışmalarının arzu edilen sınırlarının çizilmesi) ile politika geliştirilmesi (risk ile ilgili karar alma sürecini etkileme) basamakları. Medyada savunuculuk, bu basamaklar aracılığı ile en başta politikacılara ve diğer karar vericilere ulaşmayı hedeflemektedir. <br />
<br />
Örneğin tütün ve tütün mamûllerinin kullanımına yönelik bir medyada savunuculuk uygulaması; eşik bekçilerini sigara ile küresel ve ulusal bağlamdaki sorunlara duyarlı hale getirilmesini sağlamak, gazetecilerin 'araştırmacı gazetecilik' yapmalarını sağlamak ve medyanın eğitimi yolu ile kapasiteyi arttırmak gibi taktiklerle gerçekleştirilebilir. İleride ele alacağımız örneklerde görüleceği gibi devlet de kimi zaman medyada savunuculuk stratejilerinde başı çekebilir.<br />
<br />
<br />
Johns Hopkins Center for Communication Programs; "A" Frame for Advocacy başlığı ile altı aşamalı bir savunuculuk planı geliştirmiştir. Tıpkı bir kampanya süreci gibi işleyen bu programın aşamaları şöyledir: <br />
<br />
Analiz: Sorunun analizi, siyasa ihtiyacı, paydaşlar ve özellikle de destekleyenler, karşı çıkanlar, karar alıcılar, siyasa yapma biçimleri ve süreçleri ile karar alıcıları etkilemekte kullanılacak araçlar.<br />
<br />
Strateji: Bağlama uygun açık hedeflere dayalı.<br />
<br />
Harekete geçme: Kolektif kaynakların ve gücün maksimize edilmesi için potansiyel partnerlerin harekete geçirilmesi ve koalisyon oluşturma.<br />
<br />
Eylem: Güvenilir mesajlar ve uygun kanallarla (medya) soruna yönelik maksimum görünürlük sağlama.<br />
<br />
<br />
Değerlendirme: Başarılanları ve daha nelerin yapılması gerektiğini belirlemek.<br />
<br />
Süreklilik: Daha uzun dönem için planlama, koalisyonları bir arada tutma, argümanları taze tutma ve bunları güncel şartlara uyumunu sağlamak. <br />
<br />
Eylem aşamasında yani medyada görünürlük sağlama aşamasında, kitle iletişim kuramları devreye girer. <br />
<strong></strong><br />
<strong>Medyanın Gündem Belirleme ve Çerçeveleme/Önceleme İşlevlerinin Medyada Savunuculuk Amacıyla Kullanılması</strong><br />
<br />
Medya, kamusal söylemi biçimlendirerek toplumsal önceliklerimizi belirler. Medyada savunuculuk görüşünde kamusal sorunlar sosyal yapılardır. Yani gruplar, kurumlar ve savunucular medya ortamını kullanarak sorunları tanımlamak, bunları kamu gündemine taşımak ve sorunları sembolik olarak tanımlamak için rekabet ederler. <br />
<br />
<br />
Walter Lippmann "Public Opinion" (1922) adlı kitabında medyanın davranışını bir sorundan diğerine ışığı gezdiren, tek bir sorun üzerinde uzun süre nadiren kalan "yorulmak bilmez bir ışıldak" olarak yorumlar. Bernard Berelson (1948) ise medya kamuoyunu etkilerken, bunun tam tersinin de söz konusu olduğunu; kamuoyunun medyanın ne aktaracağını etkilediğini ifade eder. Paul Lazarsfeld ve arkadaşları (1948) ise medyanın dikkatinin bizzat sorunlara statü verdiğini ve önemini arttırdığını söylemişlerdir. Bu görüşler, 1970'lerde medyanın önemli sorun ve konuların kamu gündemini belirlemedeki güçlü rolü ve etkisi üzerine yoğunlaşma ile bir araya getirilmiştir. Sorunların medyada yer almaları ile bu sorunlara medya tarafından verilen önem arasında yüksek düzeyde korelasyon vardır. Donald L. Shaw ve Maxwell McCombs da bu görüşten hareket ederek “bireylerin düşüncelerini biçimlendirmek için onların algısal yapısını etkileme yeteneği” tanımlamasıyla Gündem Belirleme Kuramı'nı ortaya koymuşlardır. Daha sonra da Dearing ve Rogers bu yaklaşımı “medyanın bir süreç aracılığıyla farklı konuların görece önemliliğini bildirmesi ve kamuoyunu etkilemesi” olarak tanımlamışlardır. Windahl v.d. ise demokrasilerde halkın bazı konular hakkında bilgiye sahip olması, bazı konular hakkında da bilgiye sahip olmaması ile gündem belirleme (agenda-setting) yaklaşımını açıklamaktadır. <br />
<br />
<br />
Gündem belirleyenler; organize olmuş çıkarlar, protesto eden gruplar, siyasi parti liderleri, üst düzey devlet adamları ve danışmanları, bilgilendirilmiş kamuoyu ve medyadır. <br />
<br />
<br />
Medyaya ulaşmayı sağlamak iki nedenle önemlidir. İlki kamunun gündem yaratma süreci medyada yer alma sürecine ve de bir konunun geniş şekilde görünürlüğüne bağlıdır. Medya insanları ne düşünmeleri konusunda uyarır ve konu medyada ne kadar çok yer alıyorsa, genel kamunun ilgisini o kadar çeker. İkincisi, medya belirli kamuoyu önderlerine ulaşmada bir araçtır. Politikacılar, toplum önderleri ve iş dünyasının ünlülerine ulaşılarak; onların görünürlülüğü ile medya gündeminde yer alınır. <br />
<br />
<br />
Politik gündem; devletin resmi görevlilerinin ve devletin dışında bu kişilere yakından bağlı olanların belirli bir zamanda dikkatlerini verdikleri konu ya da sorunların listesidir. Hogwood ve Gunn'a göre bir sorunun kamu gündemine taşınması için şunlardan bir gereklidir: kriz boyutlarına ulaşması, daha büyük bir sorunla ilgili örnek teşkil etmesi için önemli bir şeyi başarması, heyecan içeren bir tarafı olması, olması muhtemel geniş bir etkisi, toplumdaki iktidar ve meşruiyet ile ilgili sorulara neden olması, "modaya uygun" olması. <br />
<br />
İnsanlar hemen hemen her şeyi kavramsal çerçeveler uygulayarak anlar ve sonuçlar da kullanılan çerçeveye göre belirlenir. Medya yalnızca insanlara neyin önemli olduğunu söylemez, aynı zamanda da işaretler, semboller, terimler ve sorunu ilk defa tanımlamada kullandığı kaynaklar yoluyla belirli sorunlar hakkında düşünme biçimlerini sağlar. Goffman (1974) çerçevelemeyi “gündelik yaşamda toplumsal durumları kavramak ve bunlara gerekli karşılıkları vermek amacıyla gerçekliğin çerçeve içine alındığını öne süren bir kavramlaştırma” olarak tanımlamaktadır. Çerçeve, anlamı yapılandırır ve hikâyenin sınırlarını belirler; neyin dâhil olup, neyin dışarıda kalacağını belirler. Bir sorununu nasıl düşünüleceğine dair sinyal verir, ancak hangi konunun düşünüleceğini belirtmez. Rutin bir şekilde belirli bir haber çerçevesine maruz kalınması, kamu ve politikaları yapanlar arasında baskın bir diyalog ve söylem kurulmasını sağlar. <br />
<br />
<br />
Iyengar, epizodik (olaylara dayanan) ve tematik (konusal) olarak iki temel çerçeveleme çeşidi belirler. 'Epizodik çerçeveleme'; hayatı birbiri ile bağlantısı olmayan hikâyeler serisine, bağımsız olaylara veya vakalara indirger. Bireyler, olaylar, psikolojik etmenler, özel olaylar, tüketicilere seslenme, daha iyi enformasyon sağlanması ve tedavi sorumluluğu üzerinde durulur. Tematik çerçeveleme ise bağlamı araştırır; belirli bir olaya neden olan şartlara bağlı bir arka plan ile ilgilenir. Sorunlar, trendler, politik çevre, kamusal olan, vatandaşlara seslenme, daha iyi politikalar ve nedensel sorumluluklar üzerinde durulur. Medyada genellikle 'epizodik çerçeveleme' kullanılır. <br />
<br />
<br />
Kamu sağlığı savunucuları, mesajı iletmek ve rakiplerle yarışabilmek için medyaya yönelik beceriler geliştirmelidirler: Muhabirler için sorunu ve çözümü görünür hale getiren; geniş bir tartışma alanı ya da bağlam oluşturabilme becerisi gibi. <br />
<br />
<br />
Politika oluşturulması basamağında ise karar vericiler etkilenerek, kamu sağlığı sorunu ile ilgili politikaların geliştirilmesi ve böylelikle sosyal dönüşümün gerçekleşmesi hedeflenmektedir. Medyada savunuculuk stratejilerinin sağlıkla ilgili riskler söz konusu olduğunda nasıl kullanılabileceğine göz atalım.<br />
<br />
<br />
<strong>Sağlıkla İlgili Riskler ve Medyada Savunuculuk Stratejileri </strong><br />
<br />
<br />
Öncelikle risk, sosyal kurumların iletişim aktivitelerinin bir ürünüdür; yani sosyal bir oluşumdur. Riskler hakkındaki iletişim, kamu sağlığının önemli bir ilgi alanıdır. Sağlık bağlamında risk; tehditlerin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve kimi olumsuz sonuçlarının azaltılması ya da önlenmesinin yönetimi ile ilgilidir. Risk iletişimi bireylerin ve grupların riski nasıl algıladıkları, işledikleri ve risk algılarını nasıl etkilediği hakkındadır. Aynı zamanda da medyanın ve diğer iktidar sahibi kuruluşların bu süreci genel ve belirli çıkarlar için nasıl işlediği ile de ilgilenir. <br />
<br />
<br />
Sağlıkla ilgili riskler göz önünde bulundurulduğunda medyada savunuculuk, bireylerin riskli davranışlarını doğrudan değiştirmeye çalışmak yerine sorunun bir kamu sağlığı sorunu olarak ele alınmasına dikkat çekmeye ve risk faktörlerinin yakınsaması için çaba gösterir. <br />
<br />
<br />
Kamunun risklere farkındalığını arttıran, kamuoyunun gündemini biçimlendirebilen (hangi risklere daha fazla dikkat etmesi gerektiğini belirleyen) ve öncelikli risklerin bertaraf edilmesi ya da etkilerinin asgariye indirgenebilmesi için karar alıcıları harekete geçirebilen medyada savunuculuğun gerçekleştirilebilmesi için; medyanın nasıl işlediğine (örneğin eşik bekçilerinin kriterleri, neyin haber değeri taşıdığı, iletilecek materyallerin nasıl hazırlanması gerektiği), risklerin nasıl doğru tanımlanabileceğine, risk ile ilgili algılamaların nasıl oluştuğuna ve risklerle ilgili kullanılabilir enformasyonun nasıl iletilebileceğine dair bilgi ve becerilere sahip olunması gereklidir. İşte bu noktada da sağlık iletişimi eğitiminin önemi ortaya çıkmaktadır. Tıp, kamu sağlığı, sosyoloji, epidemiyoloji, antropoloji, istatistik gibi disiplinlerin yanı sıra, iletişim alanında edinilecek eğitim hiç şüphesiz ki risk iletişiminin çok daha etkin uygulanabilmesi ve sonuçlarının değerlendirilebilmesi için gereklidir. <br />
<br />
<br />
Aşağıda iki gelişmiş ülkede (ABD ve Kanada) medyada savunuculuk yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen örnekler ele alınmıştır. <br />
<br />
<br />
ABD California'da 1998-2000 yılları arasında gazetelerin medya içerik analizi ile çocukların beslenmesi ve obezite konusunda argümanlar ve bakış açıları analiz edilmiştir. Bu konunun gazetelerde birincil olarak siyasa üretilmesine ihtiyaç gösteren bir kamu sağlığı sorunu olarak mı yoksa birincil olarak bireysel bir sorun ve ailenin sorumluluğu olarak mı çerçevelendiği araştırılmıştır. Sonuç olarak hem bireysel faktörlerin (çok fazla TV seyredilmesi, aşırı yemek gibi) hem de çevresel faktörlerin (okuldaki kahvaltı programları, fast-food restoranlarına sık gidilmesi ve sodalı içeceklerin ellerinin altında olması) obezitenin sebepleri olarak ele alındığı görülmüştür. Bu sorunla ilgili olarak sorumluluğun çerçevelenmesinde ise araştırmacılar yoğun olarak bireysel davranışa odaklı (çocukların ve ailelerin yeme ve egzersiz yapma alışkanlıkları) olunduğunu ortaya koymuşlardır. Gazetelerdeki yazıların yaklaşık üçte biri sorunu farklı etki düzeylerine dayandırsa da sadece "bireysel sorumluluk" çerçevesi içermektedir. Buna karşılık okuldaki yemeklerin iyileştirilmesi ya da gıdaların etiketlenmesi gibi siyasa üretilmesine dayalı sonuçlar çok ender olarak yer almaktadır. Kamu sağlığı uzmanları bu veriler doğrultusunda yeniden çerçevelemeye (reframing) gitmişler ve sosyal adalet değerlerini ve kolektif sorumluluğu çerçeve olarak kullanmışlardır. Böylelikle çözümlerin tartışılması, kamu sağlığı sorunlarına doğru genişletilmiştir. Çocuklarda obezitenin çözümünde bireyler, devlet kuruluşları ve işletmeler arasında sorumluluğun paylaşılması gerekliliği üzerinde durulmuştur. Siyasa yapma düzeyinde müdahaleler ve siyasileri soruna üretime dönük çözümler izlemeye ikna etmek için kamu desteği sağlanması yönünde harekete geçirme sağlanmaya çalışılmıştır. Belli başlı sorunlarla ilgili olarak "Sorun nedir?", "Neden önemli?", "Ne yapılması gerekiyor?" gibi sorular sorularak, bunlara cevap aranmıştır. <br />
<br />
Bir diğer örnek de Kanada'nın Québec eyaletinde gerçekleştirilen "Plan Québecois de Prévention de Tabagisme Chez les Jeunes: 2010-2015" ("Gençlerde Sigara Bağımlılığının Önlenmesi Québec Planı: 2010-2015") adlı Temmuz 2010'da hazırlanan plandır. Bu plan Sağlık Bakanlığı'nın "Kamu Sağlığı Genel İdaresi'nin Sigara Bağımlılığına Karşı Savaş Hizmetleri" (Le Service de lutte contre le tabagisme de la Direction générale de la santé publique) birimi tarafından hazırlanmıştır. Bu plana göre gençlerin sigara bağımlılığı konusunda vergi sistemi, yasa ve düzenlemeler, okul müfredatları, topluluklara yönelik programlar ve medyada savunuculuğun da içinde yer aldığı karşı-pazarlama (countermarketing: işletmelerin halkın sağlığına zarar verici mal veya hizmetlerin pazarlamasına talebi azaltmaya yönelik faaliyetler) müdahale stratejileri hazırlanmıştır. Hükümetin eyalet ve bölgesel hükümet düzeyindeki sigara bağımlılığı programlarını destekleyen nitelikteki planında; sigarayla mücadele konusunda düzenli olarak medyanın ilgisini çekecek aktiviteler yer almaktadır. STK'lar ve sigara karşıtı koalisyonlarla işbirliğine gidilerek orta öğretim düzeyindeki öğrenciler için ve onlarla birlikte sosyal eylemler hazırlanması, sigara karşıtı reklamlara destek olunması, bir ya da birden fazla sözcü veya konferans verecek kişileri kullanarak karşı-pazarlamanın gerçekleştirilmesi yoluna gidilmiştir. <br />
<br />
Bu örneklerden de anlaşılacağı gibi alkol, tütün ve tütün mamûlleri kullanımı, obezite ve kardiyovasküler hastalıklar, cinsel yolla bulaşan hastalıklar gibi risk faktörlerine yönelik olarak risk iletişimi bağlamında yalnızca savunuculuk grupları veya STK'lar, hatta kimi zaman da bireyler artık medyada savunuculuk yapmıyorlar. Devlet; ya STK'lar, özel işletmeler (sosyal sorumluluk bağlamında) ve diğer paydaşlarla oluşturulan koalisyonlara katılım yoluyla ya da bizzat bu stratejileri kendisi yöneterek medyada savunuculuk stratejilerini gerçekleştirmektedir. Yani devlet, savunuculuk gruplarının kendilerinden talep edecekleri politikaların oluşturulması sürecini kendisi başlatabilmektedir. <br />
<br />
<br />
Burada sorulması gereken soru; bireylerin kendi sağlıklarını ilgilendiren politikaların üretilmesine katılımda bulunup bulunamadığıdır. Sosyal, ekonomik ve politik çevrenin değiştirilmesine yönelik çabalarda savunuculuk gruplarının/STK'ların karar alıcılardan daha fazla talepte bulunmaları, kendi sorunlarının çözümüne yönelik siyasaların üretimine daha aktif olarak katılması hiç şüphesiz ki demokrasinin daha fazla hazmedildiğini gösterir. <br />
<br />
<br />
Türkiye "Obezite ile Mücadele ve Kontrol Programı (2011-2014)" da 2006 yılında çok sektörlü bir katılımla ortaya konulan "Avrupa Obezite ile Mücadele Belgesi" kapsamında yine devlet tarafından yürütülen bir programdır. Söz konusu program; gelişmiş ülkelerin en önemli sağlık risklerinden biri haline gelen obezitenin gelişmekte olan bir ülke olan Türkiye'de prevalansın giderek artması üzerine, bu "epideminin" önlenmesine yönelik "bilimsel ve politik kararlılığın oluşturulması ve sektörler arası faaliyetlerin güçlendirilmesi amacı ile" hazırlanmıştır. Programda yer alan "Medya Haberleri ve Reklamlarda Yeterli ve Dengeli Beslenme ve Düzenli Fiziksel Aktivitenin Desteklenmesi" başlıklı alt bölümde iki strateji yer almaktadır: <br />
<br />
<br />
1. "Gıda reklamları ve tanıtım faaliyetleri ile ilgili yasal düzenlemelerin yeniden değerlendirilerek gerekli düzenlemelerin yapılması, yürürlüğe konulması ve uygulamaların denetlenmesi".<br />
<br />
<br />
Bu stratejiye bağlı olarak geliştirilen taktiklerden ilki; "medyada yer alan çocuklara yönelik gıda reklamları ve tanıtım faaliyetleri ile ilgili yasal düzenlemelerin gereksinimler doğrultusunda ve T.C.'nin taraf olduğu yeni uluslararası anlaşmalara uygun olarak revize edilmesidir". Sağlık Bakanlığı, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, üniversiteler, medya ve STK'lar işbirliği yapılacak kuruluşlar olarak gösterilmiştir. İkincisi ise; "gıda reklamlarının denetimine yönelik özdenetim merkezi ve özel medya izleme gruplarının kurulmasıdır". Burada da yine aynı kuruluşlarla işbirliği öngörülmüştür. <br />
<br />
<br />
2. "Topluma yazılı ve görsel basın aracılığı ile yeterli ve dengeli beslenme, fiziksel aktivite ve obezite konularında doğru bilgilerin verilmesinin sağlanması".<br />
<br />
Bu stratejiye bağlı olarak geliştirilen taktiklerden ilki; "internette başvuru kaynağı niteliğinde yeterli ve dengeli beslenme, fiziksel aktivite konularını içeren sitelerin oluşturulmasıdır". Sağlık Bakanlığı, üniversiteler, özel sektör, STK'lar işbirliği yapılacak kuruluşlar olarak gösterilmiştir. İkinci taktik ise; "ulusal ve yerel televizyon ve radyo kanallarında yeterli ve dengeli beslenme, obezitenin önlenmesi ve fiziksel aktivitenin arttırılmasına ilişkin bilimsel geçerliliği olan ve konunun uzmanları tarafından desteklenen programların yapılmasıdır". Burada da Sağlık Bakanlığı, Anadolu Ajansı, Üniversiteler ve STK'lar işbirliği yapılacak kuruluşlar olarak yer almıştır. Sonuncu taktik ise; "özellikle kadın programlarında yer alan yemek hazırlamaya ilişkin bölümlerin diyetisyen eşliğinde bilimsel ve yeterli ve dengeli beslenme ilkelerine uygun, ekonomik seçeneklerden oluşturulması ve yeterli ve dengeli beslenme alışkanlıklarının geliştirilmesine yönelik bilgilerin verilmesidir". Yine Sağlık Bakanlığı, Anadolu Ajansı, Üniversiteler ve STK'lar işbirliği yapılacak kuruluşlar olarak yer almıştır. Bu üç taktiğin uygulanmasında karşılaşılacak muhtemel güçlükler için ise sırasıyla "internet haberlerinin denetim ve kontrolündeki güçlükler", "medyanın ilgisizliği ve yeterli bilgi sahibi olmayışı" ve "medyanın konuya gereken önemi vermeyişi" maddeleri yer almaktadır. <br />
<br />
Öncelikle birinci stratejide; diğer paydaşlarla işbirliği yapılacağı ifade edilmiş olup, savunuculuk gruplarından/STK'ların karar vericilerin politika üretme süreçlerine katılım talebi ile oluşturulan bir strateji değil, zaten bir zorunluluk gibi ele alınması söz konusu olan AB'ye uyum süreci amacına yönelik, T.C. hükümeti tarafından sağlık politikalarının revizyonu kapsamında gerçekleştirilen önemli bir yol haritası olarak görülmelidir. İkinci stratejide ise bireysel davranışların değiştirilmesine yönelik farkındalık yaratma ve bilgilendirme faaliyetleri söz konusudur. Dolayısıyla da medyanın bir risk iletişimi kanalı olarak kullanılmasına yoğunlaşan bu taktiklerin uygulanması aşamasında muhtemel güçlüklerle karşılaşılabileceğinin öngörülmesi normaldir. Bu aşamada tıpkı Kanada örneğinde olduğu gibi, medyada savunuculuk stratejisinin devlet tarafından gerçekleştirilmesi ya da oluşturulacak koalisyonlarda yer alınması ve "haber değeri olan" içeriklerin üretilmesi ile bu güçlükler tamamen ortadan kaldırılamasa da en azından asgariye indirilebilecektir. Tabii ki burada sağlık iletişimi uzmanlarının iletişim alanındaki bilgi ve becerilerine başvuran, çok disiplinli bir anlayış gereklidir. <br />
<br />
Bir diğer önemli nokta da değişen medya ortamında geleneksel medyanın yanı sıra sosyal medyanın da etkinliğinden yararlanılmasının özellikle de genç nüfusumuz ve bu nüfusun sosyal medyayı kullanma potansiyeli göz önünde bulundurularak dikkate alınması gerekliliğidir. Sağlıkla ilgili riskler bağlamında medyada savunuculuk stratejilerinde sosyal medyanın kullanımı sosyal dönüşüm çabalarında önemli bir güç sağlayacaktır.<br />
<br />
<strong>Sonuç </strong><br />
<br />
Sağlığın sosyal belirleyicilerinin gittikçe daha fazla tanınması, sürdürülebilir bir sosyal değişim/dönüşüm için stratejik iletişim çabalarının gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu çabalar; bireysel davranışların değiştirilmesini de tamamen yadsımadan, ancak sosyal adalet değerini merkeze koyan ve bireyleri kendi sağlıklarını ilgilendiren kararların alınmasında daha fazla katılımcı yapan yöntemlerin kullanılmasına ihtiyaç göstermektedir. <br />
<br />
Diğer sağlık iletişimi yöntemleri olan sosyal pazarlama ve halkla ilişkilere kıyasla kaynağa yüksek düzeyde güvenilirlik sağlayabilecek medyada savunuculuk yönteminin özellikle de risk iletişimi açısından pek çok avantajı vardır ve 21.yy.da sağlığın geliştirilmesi açısından önemli bir role sahiptir. Öyle ki medyada savunuculuk yöntemi ile sağlıkla ilgili riskler bağlamında sosyal, fiziki ve politik çevreyi değiştirmeye yönelik stratejilerle, medyadan güç talebinde bulunan gruplar/STK'lar/savunucular; medyada görünürlük, meşruluk ve kendi hikâyelerini kendi ağızlarından aktarabilme imkânı sayesinde daha katılımcı bireyler haline gelirler. <br />
<br />
<br />
Medyada savunuculuk stratejilerinde devlet önemli paydaşlardan biridir. Hatta kimi zaman oluşturulan koalisyonlarda yer almanın da ötesinde, bizzat bu stratejileri konumlandıran, başı çeken taraf da olabilmektedir. <br />
<br />
Medyada savunuculuk yöntemini risk iletişimi bağlamında kullanacak olanlar, medyanın kamu sağlığı enformasyonları açısından oluşturduğu paradoksu iyi analiz etmelidirler. Sosyal değişim çabalarının, status quo taraftarı bir medya ortamını kullanarak gerçekleştirmenin zorlukları iyi hesap edilmelidir. Ayrıca iletişim kuramları, eşik bekçilerinin kriterlerinin ne olduğu, neyin haber değerinin olduğu, materyallerin nasıl hazırlanacağı ve sosyal medyanın etkin kullanımına yönelik bilgi ve becerilere sahip olunması gereklidir ki bu noktada sağlık iletişimi uzmanlarına ihtiyaç olduğu ortadadır. <br />
<br />
Son olarak; Türkiye'de STK'ların yalnızca bireysel sağlık davranışlarını değiştirmeye yönelik kampanyaların tasarlanması ile değil de daha fazla güç talebinde bulunmaya yönelik, katılımcılığa odaklanmış savunuculuk stratejilerine ağırlık vermeleri sağlığın geliştirilmesine yönelik risk iletişimi çabaları için büyük önem taşımaktadır. <br />
<br />
<strong>Kaynakça</strong><br />
<br />
<br />
Kitaplar<br />
<br />
<br />
CHESEBRO J.W. (ed.), A century of transformation. Studies in honor of the 100th anniversary of the Eastern Communication Association, New York: Oxford University Press, 2010.<br />
<br />
<br />
ÇINARLI İnci, Sağlık İletişimi ve Medya, Ankara: Nobel, 2008.<br />
<br />
<br />
GLANZ Karen et. al., Health Behaviour and Health Education: Theory, Research and Practice, 4th ed., USA: Josey-Bass, 2008.<br />
<br />
<br />
TONES Keith Tones and GREEN Jacquie, Health Promotion: Planning and Strategies, London: Sage Publications, 2004.<br />
<br />
YÜKSEL Erkan Medyanın Gündem Belirleme Gücü, Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2001.<br />
<br />
Süreli yayınlar<br />
<br />
<br />
ANDREASEN Alan R., "Social Marketing: Its Definiton and Domain", Journal of Public Policy&Marketing, Vol.13(1), Spring 1994, p.108-114.<br />
<br />
DORFMAN Lori et.al., "More Than a Message: Framing Public Health Advocacy to Change Corporate Practices", Health Education and Behaviour, 2005, Vol.32, 2005, pp.320-336.<br />
<br />
WALLACK Lawrence et.al., Media Advocacy and Public Health: Power for Prevention, California: Sage Publications, 1993.<br />
<br />
İnternet<br />
<br />
"Plan Québecois de Prévention de Tabagisme Chez les Jeunes: 2010-2015", Service de lutte contre le tabagisme de la Direction générale de la santé publique,<br />
<a href="http://publications.msss.gouv.qc.ca/acrobat/f/documentation/2010/10-006-06F.pdf">http://publications.msss.gouv.qc.ca/acrobat/f/documentation/2010/10-006-06F.pdf</a>, (11.03.2011).<br />
<br />
<br />
WHO Tobacco Free Initiative (TFI), "Basic Principles of Media Advocacy",<br />
<a href="http://www.who.int/tobacco/policy/media/en/">http://www.who.int/tobacco/policy/media/en/</a>, (11.03.2011).<br />
<br />
<br />
Diğer<br />
<br />
T.C.Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, "Türkiye Obezite (Şişmanlık) ile Mücadele ve Kontrol Programı (2010-2014)", Ankara, 2010.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
</div>PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-88471577916561826862010-02-13T20:14:00.000+02:002010-02-13T20:14:03.283+02:00LIES, DAMN LIES AND STATISTICS?Aşağıdaki diyalog ülkemizde de pek çok hayranı olan "Yes, Prime Minister" (1990) adlı İngiliz dizisinden alınmıştır. İngilizce orijinali ile bıraktık...<br />
<br />
<strong>Prime Minister:</strong> Cholera killed 30.000 people in 1837 and we had the Public Health Act. Smog killed 2500 in 1952 and we had the Clean Air Act. Certain drugs kill half a dozen people and they are withdrown from sale. Cigarettes kill 100.000 people a year and what do we get?<br />
<strong>Sir Humphrey:</strong> Four billion pound a year, 35.000 jobs in the tobacco industry, a flourishing cigarette export business helping our balance of trade, 250.000 jobs related to tobacco newsagents, packing, transport...<br />
<strong>Prime Minister:</strong> They're just guesses!<br />
<strong>Sir Humphrey:</strong> No, they're facts!<br />
<strong>Prime Minister:</strong> So your statistics are facts and my facts are statistics?... Humphrey we are talking about 100.000 deaths a year.<br />
<strong>Sir Humphrey:</strong> Yes but cigarette taxes pay for one third of the cost of the National Health Service. We're saving many more lives than otherwise could - because of those smokers who voluntarily lay down their lives for their friends... they are national benefactors!PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-49238367256925687092010-02-13T19:36:00.003+02:002010-02-13T19:55:57.208+02:00SİGARA BAĞIMLILIĞI: KORKUTSAK DA MI BIRAKTIRSAK?Sigara bağımlılığı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından insan eliyle ortaya çıkan ve önlenmesi mümkün olan bir epidemi olarak ele alınmaktadır. DSÖ’nün verilerine göre 21.yy.da tütün ve tütün mamullerine bağlı hastalıklar neticesinde 1 milyar insanın hayatını kaybedebileceği ifade ediliyor. Türkiye ise en çok sigara içilen ülkeler arasında 10.cu sırada yer alıyor.<br />
<br />
<br />
19 Temmuz 2009 tarihinde ‘Dumansız Hava Sahası’ genişletilerek, “tüm ortak kapalı alanlarda” tütün ve mamullerinin kullanımı yasaklandı. Sağlık Bakanlığı’nın olumlu bir girişimle başlattığı bu kampanya ile ilgili bazı noktalara dikkat çekmekte fayda var. Her ne kadar kampanyanın ana hedeflerinden biri aktif içicilerin oranını azaltmak gibi görünmese de, hedef kitlelerinden biri de bu kitle. İşte bu noktada, kişinin sigara bağımlısı olmasına etki eden diğer etmenleri, yani psikolojik, sosyal, çevresel ve hatta genetik faktörleri analiz etmek gerekiyor. <br />
<a name='more'></a><br />
<br />
<br />
<br />
Sosyal iletişim kampanyalarının zayıf yönü; tüm bireyleri kendi davranışlarından sorumlu, rasyonel bireyler olarak kabul etmesi ve mesajların “sigara akciğer kanserine neden olur” gibi kanıtlanmış olgulardan hareket etmesidir. Öyleyse birey neden kendisine zarar verdiğini bile bile sigara içmeye devam eder? Sosyal iletişim kampanyaları ile bu soruya tatminkâr bir yanıt vermek çok da mümkün değildir. Farkındalık yaratma hedefine ulaşılsa da, “bağımlılık” söz konusu ise tutum ve davranış değişikliği istenilen oranda sağlanamaz. <br />
Sağlıkla ilgili kampanyalarda insanlardan keyif aldıkları alışkanlıklarını bırakmaları istenir ve bu amaçla da korku güdüsüne sıklıkla başvurulur. Yapılan araştırmalar düşük düzeyde korku güdüsünün kullanılmasının, orta ya da yüksek düzeyde korku güdüsünün kullanılmasından daha etkili olduğu ortaya konulmuştur. Ancak şunu da unutmamak gerekir ki, korku faktörünün tek başına kullanılması, mesajın alıcılarını korkutmakla kalmakta, tutum ve davranışta beklenen etkiyi yaratamamaktadır. Korku güdüsünü kullanılırken, mesajda bahsedilen olumsuz sonuçların nasıl azaltılabileceği ya da giderilebileceği anlatılmalı; örneğin sigara bağımlılığından kurtulmak için kişinin ne yapması gerektiği, kime, nasıl başvuracağını, bunun kişiye maliyetinin ve devletin bu konudaki katkısının ne olabileceği anlatılırsa korku güdüsüne başvurmak işe yarayabilir. Yani kişiye korkusunun yerine koyacak bir “şey” vermeniz gerekir. Kanada’daki uygulamalarda olduğu gibi sigara paketlerinin üzerine akciğer kanserine yakalanmış bir hastanın katran kaplı akciğerlerinin fotoğrafını koymak ya da sigara paketlerinin üzerine “Sigara öldürür” gibi ibarelerin konması da “bağımlılık” gibi bir konuda arzu edilen tutum ve davranış değişikliğine bizi götürmez. ‘Dumansız Hava Sahası’ kampanyasında olduğu gibi pozitif duygulara seslenen mesajlar ile mesaja itaat edilmesi, mesajın kabul edilmesi daha yüksek oranda olabilmektedir Ancak bu strateji daha çok ticari reklamlar için geçerlidir. <br />
<br />
Kitle iletişimi kampanyaları ya da sosyal iletişim kampanyaları etkili değildir diyemeyiz ancak gelişmiş ülkelerde bireysel davranışları değiştirmekten; sosyal, politik, fiziksel çevreyi değiştirmeye çoktan geçildi. Bunu da en iyi sağlayabilecek yöntemlerin başında medyada savunuculuk (media advocacy) geliyor. Medyada savunuculuk bir sağlık iletişimi yöntemidir ve kişinin riskli davranışını değiştirmeye değil de konunun bir kamu sağlığı sorunu olarak ele alınmasına ve bu yolla da sosyal değişim çabalarına yönelir. <br />
<br />
İster aktif, isterse pasif içicilik söz konusu olsun; en az saldırgan pazarlama ve iletişim stratejilerini kullanan sigara firmaları kadar sofistike stratejilerle bu kamu sağlığı sorunu ile mücadele edilmelidir.PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-28621885157642415762010-02-01T20:43:00.007+02:002011-11-18T20:15:32.117+02:00STRATEJİK İLETİŞİM YÖNETİMİ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><div class="separator" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; clear: both; text-align: left;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVl_6BzMlwE2WeyijGSBXKNX5h9NJeUx-V_S0yV6zcd_LVXzTTzlj7CHlcwVCRPMk8DRoL9YHfHnW9pZERZhaRDoNmecaNd6-PbVi-xvs4BWuRK_xyMEG56R5kJNoGinWWBmkLSyhdHE8/s1600-h/Strateji_1.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><strong><img border="0" height="320" kt="true" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVl_6BzMlwE2WeyijGSBXKNX5h9NJeUx-V_S0yV6zcd_LVXzTTzlj7CHlcwVCRPMk8DRoL9YHfHnW9pZERZhaRDoNmecaNd6-PbVi-xvs4BWuRK_xyMEG56R5kJNoGinWWBmkLSyhdHE8/s320/Strateji_1.jpg" width="221" /></strong></a>Modern anlamdaki halkla ilişkilerin ABD’de başlayan yaklaşık</div><div style="text-align: left;">160 yıllık serüveni; dünyadaki önemli toplumsal, teknolojik, siyasi ve ekonomik değişimlere paralel bir yol izlemiştir. Ivy Lee ve Edward Bernays gibi kurucularının pek çok anlamda ilk kabul edilen uygulamalarından günümüze; küreselleşmenin ivmesinin de hız kazandırdığı önemli bir değişim yaşanmıştır. Halkla ilişkiler; bugün geniş çaplı bir promosyonel kültürün merkezinde yer almaktadır.</div><div style="text-align: left;">Çok kültürlü ve uluslararası hale gelen uygulamalar, çok uluslu</div><div style="text-align: left;">şirket kültürlerindeki değişimler ve yeni stratejik ortaklıklar, iletişim, bilişim ve ulaşım teknolojilerindeki ilerlemeler, kamuoyunun artan ilgisi ve daha sofistike hale gelmesi, halkla ilişkiler ve diğer iletişim disiplinleri ile ilgili araştırmalarının artması ve tüm bu değişimlerin sonucunda halkla ilişkilere artan gereksinim; beraberinde “kaynağın”, “alıcı” üzerinde artan gücünü ve aynı zamanda da “alıcıların” edilgenlikten kurtulma çabasını ve de etik tartışmaların yoğunlaşmasını getirmiştir. Siyasi hayatın ve modern iş dünyasının vazgeçilmez bir unsuru haline gelen halkla ilişkilerin popüler kültür dâhilindeki algılaması olumlu da olsa; özellikle de XX.yy.ın son çeyreğinden itibaren halkla ilişkiler (PR) terimi ile ilgili olumsuz bir algılama oluşmuştur.Günümüzde tam anlamıyla halkla ilişkiler ile eş anlamlı olmasa da; benzer amaç ve hedeflere ulaşmak için, benzer strateji ve taktikleri kullanan ve ‘itibar yönetimi’, ‘imaj yönetimi’, ‘algılama yönetimi’ ve ‘kurumsal iletişim’ olarak adlandırılan kavramlarla karşılaşmaktayız. ‘Stratejik iletişim yönetimi’ de şemsiye bir kavram olarak, en başta halkla ilişkiler olmak üzere genel anlamda tüm planlı iletişim faaliyetlerini kapsayan bir alan olarak karşımıza çıkmaktadır.</div><div style="text-align: left;"></div><div style="text-align: left;"><br />
</div><div style="text-align: left;"><a name='more'></a><br />
</div><div style="text-align: left;">Bu noktada bir diğer önemli nokta da 1980’lerden itibaren halkla ilişkiler (PR) teriminin kullanılmaktan kaçınılır hale gelmesidir ki bunda da hiç şüphesiz; mesleğin kapsadığı faaliyetlerin genişlemesinin yanı sıra özellikle de bazı küresel halkla ilişkiler ajanslarının (ya da iletişim ajanslarının) etik dışı halkla ilişkiler uygulamalarının artmasının olumsuz etkisi vardır. Bu durum, Türkiye’de olmasa da başta ABD ve İngiltere gibi ülkelerde mesleğin uzmanlarına da ‘spin doctor’ (falso uzmanı) ya da ‘flak’* gibi pejoratif terimlerin içerdiği olumsuz göndermeler aracılığıyla çeşitli adlandırılmalar yapılmasına neden olmaktadır.</div><div style="text-align: left;"><br />
</div><div style="text-align: left;">Bir diğer değişim de halkla ilişkilerin gerek ulusal gerekse küresel ekonomilerin önemli bir parçası olması ve özellikle de son dönemlerde stratejik planlamada halkla ilişkilerin etkisinin artması ile birlikte pek çok kuruluşun, örgüt şemalarında da değişikliklere gitmesi ile yaşanmaktadır. Örneğin “Kurumsal İletişim Direktörü” (CCO: Chief Communication Officer) adı ile yeni bir yönetim pozisyonu ortaya çıkmıştır. ‘Stratejik İletişim Yönetimi’ başlıklı bu kitapta; stratejik iletişimin en fazla uygulandığı alan olan halkla ilişkiler esas alınarak; hem kuramsal ve teknik olarak stratejik iletişimin çerçevesi çizilecek, literatürden aktarmalar yapılacak, hem de halkla ilişkilerin işletmelerin sosyo-ekonomik gerçekliklerine uygun olduğu ve kapitalizm ile birlikte var olduğu olgusu unutulmadan, gerekli yerlerde etik sorgulamalara yer verilecektir.</div><div style="text-align: left;"><br />
</div><div style="text-align: left;">Üç bölümden oluşan kitabın “Stratejik İletişim Yönetimi: Tanımlama ve Kapsam” başlıklı birinci bölümünde, stratejik iletişim yönetiminin tanımlaması ve kapsamı içinde; halkla ilişkilerin stratejik önemi ve bütünleşik pazarlama iletişimi kapsamındaki rolünün yansıra halkla ilişkiler yaklaşımları (monolojik ve diyalojik) da ele alınacaktır. “Stratejik İletişim ve Kampanya Tasarımı Süreci” başlıklı ikinci bölümünde ise kampanya tasarımı; Ronald D. Smith’in Stratejik İletişimin Dokuz Adımı’ndan yola çıkılarak incelenecek ve son olarak da üçüncü bölümde, “Stratejik Halkla İlişkiler Kampanyası Örnekleri” başlığı altında Fransa, Kanada ve Tayland’dan kampanya örnekleri verilerek, kampanya süreci detaylarıyla aktarılacaktır.</div></div>PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3840096964282535563.post-24267089276722023562010-01-21T21:02:00.000+02:002010-01-21T21:02:38.942+02:00I am haunted by the Dodgy Dossier | Ibrahim al-Marashi - Times Online<a href="http://www.timesonline.co.uk/tol/comment/columnists/guest_contributors/article6985458.ece">I am haunted by the Dodgy Dossier Ibrahim al-Marashi - Times Online</a>PROF.DR.İNCİ ÇINARLIhttp://www.blogger.com/profile/17081684874579559894noreply@blogger.com0